नेपाली क्रिकेटको विश्व क्रिकेटको डिभिजन-५ देखि एकदिवसीय मान्यतासम्मको यात्रामा शक्तिको भूमिका उल्लेखनीय रह्यो ।

नवीन आफ्नो करिअरकै टर्निङ प्वाइन्टमा थिए । पहिलो पटक देशको नेतृत्व गर्दै थिए । सागमा स्वर्ण जितेको भए राष्ट्रिय टोलीमा नवीनको यात्राले अर्कै रूप लिन्थ्यो । तर, भाग्यले उनलाई साथ दिएन । माल्दिभ्सले प्रतियोगिताबाट आफ्नो नाम फिर्ता लिएसँगै समूहमा तीन देशमात्र थिए ।

साफ महिला च्याम्पियनसिप फुटबलमा पाकिस्तानविरुद्ध भएको उद्घाटन खेलका क्रममा भारतीय कप्तान आशालता देवीले एक सय खेलको विशेष उपलब्धि हासिल गरेकी छन् ।

चोटले पूर्व कप्तान रेणुकाको करियर लगभग समाप्त हुने मोडमा पुगेको थियो । तर उनी चोटमाथि विजयी हासिल गर्दै मैदानमा फर्किएकी छन् ।

दुई वर्षअघि श्रीलंकामा भएको साफ यु-१७ च्याम्पियनसिप अश्विनले खेलेको पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता हो । त्यसयता उनले थप चार प्रतियोगितामा नेपालको जर्सी लगाएका छन् ।

त्यसैले नेगी आफ्नो सफलताको सूत्र नै ‘मिहिनेत र त्याग’ मान्छन् । बिहान ६ बजे घरबाट निस्केर बेलुकी ७–८ बजे घर पुग्नु उनको दैनिकी हो । यसक्रममा उनले घरपरिवारलाई रुझाएकै छन् । त्यसमा पनि निकै सफल ।

सुरु/ सुरुमा यही भारत नेपालविरुद्धको खेलमा सहजै विजयी हुन्थ्याे । अब त्यस्तो दिन रहेन । भारतले पनि नेपाललाई हराउन संघर्ष गर्ने दिन आइसके, नेपालको सामना गर्दा प्रतिद्वन्द्वीको रूपमा सम्मान दिन भारत बाध्य हुन थालेको छ ।

नेपाली भलिबलमा निकै सफल न्यु डायमन्ड स्पोर्टस एकेडेमीमा उनी जोडिएको दुई वर्षमात्रै भयो । अग्लो कदका कारण सुमित्रालाई घरेलु तथा अन्तर्राष्ट्रिय खेलमा स्थान बनाउन धेरै समय नै लागेन ।

उनको करिअरले २०७८ सालमा एपिएफको सवारी भेट्टायो । स्टार खेलाडीको भीडमा दुई वर्ष एपिएफबाट खेल्दा पनि सोचे जसरी आरतीको करियर अघि बढेन । न त जागिर भयो ।

भट्ट आफ्नो जमानामा राष्ट्रिय टोलीका सबैभन्दा अग्ला खेलाडी थिए । भलिबल स्वभावैले अग्ला खेलाडी आवश्यक पर्ने खेल । तर, नेपालीको औसत उचाइ नै विदेशीको तुलनामा निकै कम । तर, ६ फिट ३ इन्चका भट्टको उपस्थितिले कम्तीमा दक्षिण एसियाली प्रतियोगिताहरूमा नेपाल प्रस्तुत हुँदा टोलीलाई थोरै भए पनि राहत हुन्थ्यो ।

मञ्जलीकुमारी योञ्जन लामो समयदेखि मैदानमा छैनन् । उनी जर्सीमा ठाँटिएर मैदान नउत्रेको नै एक वर्ष भइसक्यो । नेपाली महिला फुटबलमा यति धेरै क्षमता भएकी खेलाडीको चर्चा अचेल किन छैन त ?

मिडफिल्ड र अग्रपंक्तिका लगभग सबै पोजिसनमा खेल्न सक्ने सहारा एफसी बुलिन लायन्ससँग आबद्ध छिन् । मेलबर्नको बुलिन लायन्सको पुरुष टिम भिक्टोरिया राज्यमा दोस्रो श्रेणीको लिग खेल्छ भने महिला टिम भने पहिलो श्रेणीको लिगमा प्रतिस्पर्धा गर्छ ।

नेपाली सुटिङ खेलाडी सुस्मिता नेपालले विश्व खेलकुदको सबैभन्दा ठूलो मेलामा पुग्दा स्मरणीय प्रदर्शनको अपेक्षा राखेकी छन् ।

मनिताले अन्तर्राष्ट्रिय करिअर सुरु गरेको १२ वर्षपछि ओलम्पिक खेल्ने सपना साकार पार्दैछिन् । उनी यस अवधिलाई सामान्य मान्छिन् । ‘हरेक खेलाडीको सपना भनेको ओलम्पिक खेल्नु नै हो । कसैले त्यो अवसर छोटो समयमै प्राप्त गर्छन् भने कसैका लागि लामो समय लाग्छ । मेरो हकमा पनि भएको त्यही हो,’ मनिताले भनिन् ।

श्यरब लो तामाङलाई सोध्नैपर्ने महत्त्वपूर्ण प्रश्न हो, लिगपछि लक्ष्य के हुनेछ ? यसमा उनको जवाफ छ, ‘लक्ष्य त सिनियर टोलीबाटै खेल्ने छ । जबसम्म त्यहाँ पुग्दिनँ, तबसम्म हार मान्दिनँ । अहिलेका लागि मेरो ध्यान लिगमै केन्द्रित छु । यही साता दुई ठूला टोलीसँग प्रतिस्पर्धा गर्नु छ । जसरी पनि ‘बी’ डिभिजनमा पुग्ने हो ।’

अनिल बयान गर्नै नसकिने फुटबल संस्कार रहेको काठमाडौंको मुटुमा जन्मे, हुर्के । त्यो त्यही समय थियो, जतिबेला नेपाली राष्ट्रिय फुटबल टोलीमा काठमाडौंका खेलाडीको वर्चस्व रहने गथ्र्योे ।

यति छोटो उमेरमै प्रिन्स दाहालले जति सफलता प्राप्त गरेका छन् । लागिरहेको छ, उनी पक्कै नेपाली ब्याडमिन्टनका सबैभन्दा उत्कृष्ट र सर्वकालीन खेलाडी हुनेछन् ।

ओलम्पिक सपनाले अब आकार लिइसकेको छ । टेबलटेनिसले ओलम्पिक खेल्ने कुरा यथार्थ भइसक्यो । अब स्यान्टु श्रेष्ठले खेल्ने मात्र होइनन्, त्यहाँ प्रभावशाली उपस्थितिको सपना देख्न थालिसकेका छन् । अनि टेबलटेनिसको आँखाबाट सम्पूर्ण नेपाली खेलकुद नयाँ सपनामा रमाउन थालेको छ ।

सुर्खेतमा सम्पन्न महिला लिग छनोटमा सुदूरपश्चिम प्रदेशलाई दोस्रो स्थानमा पुर्याउँदा धनगढीकी यशोदाकुमारी चिराल सर्वाधिक ७ गोल गर्ने खेलाडी बनिन् ।

धिरोजले भर्खर काठमाडौंमा सम्पन्न मिस्टर एन्ड मिस नेपाल ब्युटी पेजेन्ट विधामा सफलता पाएका छन् । वैशाख १९ मा नेपाल प्रज्ञा भवनमा भएको पेजेन्टमा उनले मिस्टर सुप्रानेसनल-२०२४ को उपाधि जितेका थिए ।

विभिन्न उमेर समूहको महिला राष्ट्रिय टिमबाट खेलिसकेकी वर्षा ओलीको योजना भने महिला लिगमा उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्दै राष्ट्रिय टोलीबाट खेल्ने छ

नेपाली खेलकुदले सुष्मा तामाङ जस्ता प्रतिभालाई खेलमै केन्द्रित बनाइराख्न सक्छ कि सक्दैन । कतै उनी पनि सुनौलो भविष्यको खोजीमा विदेश भासिने त होइनन् ? अहिलेलाई सकारात्मक नै रहन सकिन्छ ।

राजपरिवारको कोसेलीबाट सुरु भएको शम्भु आचार्यको गल्फ यात्रामा पछि उनका छोराहरू दीपक र रुपक आचार्य पनि जोडिए । अहिले आचार्य परिवारको विरासत नाति सद्भावसम्म आइपुगेको छ ।

धावक दीपक अधिकारी आफ्नो मिहिनेतलाई विश्व एथलेटिक्समा प्रतिनिधित्व गराउन चाहन्छन् । त्यसैले फुर्सदका दिनलाई पूर्णविराम लगाउँदै उनी एउटा ठूलो प्रतियोगिताका लागि तयारी गर्दैछन् ।

पुनम चन्दको प्रदर्शनप्रेरित नेपाल पुलिस क्लबले शनिबार आठौं आरबिबी एनभिए महिला तथा पुरुष च्याम्पियनसिपको उपाधिका लागि एभरेस्ट भलिबल क्लबको सामना गर्नेछ । पुनम आफ्नो पुरानो क्लबविरुद्ध कोर्टमा उत्रँदैछिन् ।

चन्द्रा भन्छिन्, मेरो करियरमा राघव गुरु, सुशील दाइ र डबलबहादुर काकाहरूको धेरै ठूलो प्रेरणा छ । उहाँहरूकै कारण अहिले यहाँसम्म पुगेको छु । आगामी दिनमा अझै मिहिनेत गर्दै उहाँहरूलाई थप गौरवान्वित बनाउने छु ।

पहिलो पटक राष्ट्रिय टोलीबाट बाहिरिएपछि अनिल शाहलाई पुनरागमन गर्न चार वर्ष कुर्नुपरेको थियो । सन् २०२२ मार्चमा पपुवा न्युगिनीविरुद्ध दुई खेल खेल्ने मौका पाए पनि उनले फेरि आफूलाई प्रमाणित गर्न सकेनन् ।

‘अफगानिस्तानलाई कमभन्दा कम स्कोरमा रोक्छु भन्ने सोच थियो । यति नै विकेट लिन्छु भनेर चाहिँ सोचेको थिइनँ । विकेट निकाल्छु, कमभन्दा कम रनमा यिनीहरूलाई रोक्छु भन्ने मात्र सोचिरहेको थिएँ ।’

घरेलु क्रिकेटलाई नजिकबाट बुझ्नेहरू उनलाई ‘टियू किङ’ पनि भन्ने गर्छन् । ‘टियू’ अर्थात कीर्तिपुरस्थित त्रिभुवन विश्वविद्यालयको क्रिकेट मैदान अनि ‘किङ’ भनेको राजा । तर, यस्तो भारी परिचय किन ? यसको एउटै कारण हो, टियू मैदानमा विनोदको रेकर्ड । टियूमा विनोदको तथ्यांक एकदमै राम्रो छ ।

मधेश प्रदेशका १७ वर्षे मायन यादवले प्रधानमन्त्री कप पुरुष राष्ट्रिय क्रिकेटमा राम्रो प्रदर्शन गरिरहेका छन् । विशेष गरी तेस्रो नम्बरमा ब्याटिङ गर्न जाने मायनले केही खेलमा ओपनिङ पनि गरेका थिए ।

विवेक पौडेलले नेपाल सुपर लिग पहिलो पटक खेल्ने अवसर पाएका हुन् । पहिलो अवसरमै आफूलाई प्रमाणित गरेका उनको लक्ष्य भनेको राष्ट्रिय टोलीबाट खेल्नु नै हो । भन्छन्, ‘लक्ष्य त राट्रिय टोली नै हो । राष्ट्रको झण्डाअंकित जर्सी लगाएर खेल्ने मन छ । त्यो एक दिन अवश्य पूरा गर्नेछु ।’

अहिले पनि ओस्कारको अनुबन्धमा युरोपेली क्लबहरूले इच्छा नदेखाएका होइनन् । तर, ओस्कार आफ्नो सम्झौता अवधिसम्म चीनमै बस्न चाहन्छन् ।

‘राष्ट्रिय टोलीको जर्सी लगाउनु सबै खेलाडीको चाहना हुन्छ । यसकै लागि मिहिनेत गरिरहेको छु । म रोहित दाइको डाइहार्ड फ्यान हुँ । रोहित दाइसँग अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलमा सँगै खेल्ने मेरो सपना हो ।’

एनएसएलमा नयाँ भूमिकामा आफूलाई प्रमाणित गरेपछि रक्षक सन्जित राईले देशको प्रतिनिधित्व गर्ने सपना पूरा हुनेमा आशा गर्न थालेका छन् ।

दिनेशले यसै वर्ष म्यानमारविरुद्धको मैत्रिपूर्ण खेलमार्फत नेपाली राष्ट्रिय टोलीबाट ‘डेब्यु’ गरेका थिए । विश्वकप छनोटको पहिलो चरणमा लाओसलाई हराएको नेपालले दोस्रो चरणमा भने यमन र युएईलाई नतिजा सुम्पिएको थियो । दिनेशले छनोट चरणअन्तर्गत यमन र युएईविरुद्ध खेलका लागि टोलीमा स्थान बनाएका थिए ।

सहिद स्मारक ‘ए’ डिभिजन लिग २०७९-८० मा फ्रेन्ड्स क्लबबाट खेलेका सन्तोषले ‘डेब्यु’ सिजनमै सबैको मन जितेका थिए । अवस्था अहिले पनि त्यस्तै छ । नेपाल सुपर लिगमा इलामका लागि खेलेका छन् ।

लिमाले गत महिना अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलबाट संन्यास लिए । ४३ वर्षीय लिमा २६ वर्षसम्म एन्डोराको राष्ट्रिय टिममा रहे । यसबीचमा उनले १ सय ३७ खेल खेले । युरो छनोटअन्तर्गत सेप्टेम्बर १२ मा स्विट्जरल्यान्डविरुद्धको खेल नै उनले राष्ट्रिय जर्सी लगाएको अन्तिम खेल बन्यो ।

२४ वर्षीय जिलेस्पीजंग कार्कीको यात्रा बल्ल सुरु भएको छ । अग्लो कदका जिलेस्पीले नेपाली फुटबललाई धेरै दिन बाँकी छ । उनको गतिको प्रयोग अन्तर्राष्ट्रिय मैदानमा प्रयोग हुन बाँकी छ, गोलहरू पर्खिरहेका छन् ।

नेपाली फुटबलमा हरि खड्कालाई आदर्श मान्दै आएका नवयुगको लक्ष्य राष्ट्रिय खेलाडी बन्नु मात्र थिएन, हरि खड्काजस्तै चर्चित स्ट्राइकर हुने थियो । जसले राष्ट्रिय जर्सी लगाएर सिंगो नेपाललाई एकसाथ जुरुक्क उचाल्ने गरी विपक्षीको पोस्टमा गोल ठोक्न सक्थे ।

उनको घरको आर्थिक स्थिति कमजोर थियो । हजुरआमाले नातिको भलिबल खेल्ने सपना पूरा गर्नुपर्छ भनेर बुलाकी बेचिदिइन् । त्यही बेचेर भलिबल खेल्न थालेका हेमन्तले अहिले आफ्नो हजुरआमा र बाबुको सपना पूरा गरेका छन् ।

विमलले भने ‘छुट्टै महसुुस हुँदोरहेछ । देशको झन्डा रहेको जर्सी लगाउन पाउँदा एकदमै गर्व महसुस गरें, हरेक खेलाडीको चाहना हुन्छ, एकदिन राष्ट्रिय टोलीका लागि खेल्ने । त्यो पूरा भएको छ ।’

खेलाडीको रूपमा ठूलो उपलब्धि हासिल नगरे पनि रमेश दंगालको नाममा अहिले प्रशिक्षकको रूपमा सहिद स्मारक ‘ए’ डिभिजन लिग च्याम्पियन गाँसिएको छ ।

सेन्ट्रल ब्याक अनन्त तामाङ विशेषतः सेटपिसमा विपक्षीका लागि टाउको दुखाइको विषय बन्छन्, आफ्नो पोजिसनमा विपक्षी स्ट्राइकरलाई खुबै निगरानीमा राख्छन् ।

जुमानु भावुक भए, ‘राष्ट्रिय टोलीमा गरेको योगदानको एन्फाले सम्मान गर्ला । देशकै लागि खेलेर रंगशालाबाटै बिदा हुने मौका देला भन्ने आशा गरेको थिएँ, तर एन्फाबाट यसमा कुनै चासो दिइएन ।’

भोला सिलवालको गुनासो एउटै गुनासो रह्यो, ‘सक्रिय खेलजीवनबाट अलग हुँदा अग्रजले पाएजस्तो बिदाइको आस हुँदोरहेछ । मैले पाइनँ । खेल्न सुरु गर्दा अग्रज खेलाडीहरूले बिदाइमा पाएको सम्मानको साक्षी बन्दा मलाई आफू पनि एकदिन त्यसको हकदार हुन्छु जस्तो लाग्थ्यो । तर सबैको भाग्यमा सबथोक नहुने रहेछ ।’

विक्रमले पूर्वयोजनाअनुसार नै आफ्नो खेलजीवनलाई पूर्णविराम दिने निर्णय गरेको बताए । भने, ‘क्लब तथा राष्ट्रिय टोलीका लागि आफूले सकेजति दिएँजस्तो लाग्छ । अब नयाँ खेलाडीलाई मौका दिनुपर्छ, यो नै उपयुक्त समय हो भन्ने लागेर संन्यास घोषणा गरेको हुँ ।’

मन्डेकाजीको अबको चाहना भनेको ‘नयाँ मन्डेकाजीहरू’ बनाउने हो । अभागी मन्डेकाजी होइन । हरेस नखाने मन्डेकाजी । च्याम्पियन मन्डेकाजी । यसका लागि उनले भौतिक रूपमा खेलाडीलाई प्रशिक्षक भएर गर्नुपर्ने सबै कुरा गर्नेछन्, कुनै कसर बाँकी राख्ने छैनन् । बाँकी काम उनको प्रेरणादायी जीवनले गर्नेछ ।

ब्याडमिन्टनमा पिताको विरासतलाई निरन्तरता दिनेमा दिदी र बहिनीले चासो देखाएनन् । तर, पितासँग खेल्ने क्रममै लजालु जेसिकाको भने ब्याडमिन्टनसँग माया बसिसकेको थियो ।

सामान्य कुराकानीमा खुलेर बोल्न नसके पनि कोर्टमा भने न्यु डायमन्ड क्लबकी लिबेरोको प्रदर्शनमा कुनै दायरा हुँदैन । कोर्टमा उनी खुलेर प्रस्तुत हुन्छिन् । घरेलु भलिबलमा न्यु डायमन्ड तथा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा नेपाली राष्ट्रिय टोलीका सफलता कथामा उनको आत्मविश्वासी प्रदर्शनको भूमिका निकै महत्त्वपूर्ण रहने गरेको छ ।

अनिता आबद्ध विभागीय टोली सशस्त्र प्रहरी बलको एपिएफ क्लबले युवा टोलीबाट विकल्प खोज्यो । रौतहटबाट उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्दै आएकी राइट विंगर सविता रानामगरलाई करारमा भित्रायो । सवितालाई केही खेलमा मौका पनि दियो ।