काठमाडौं । सिनियर क्रिकेटमा देशको प्रतिनिधित्व गरिरहँदा शक्ति गौचनले एउटा सपना बोकेका थिए, आफ्नो देशलाई अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा एकदिवसीयको मान्यता दिलाउने । अन्ततः अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटमा फालेको अन्तिम बलअगाडि स्पिनर शक्तिले त्यो सपना पूरा गरे ।
नेपालले सन् २०१८ मा भएको आइसिसी विश्वकप छनोटका दौरान एकदिवसीय मान्यता पाएको थियो । एकदिवसीय मान्यता पाएपछि नेपालले नेदरल्यान्ड्सविरुद्ध पहिलो एकदिवसीय शृङ्खला खेलेको हो । त्यही शृङ्खलाको पहिलो खेल नै अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटमा शक्तिको अन्तिम खेल रह्यो ।
त्यही वर्षको डिसेम्बरमा सम्पन्न फ्रेन्चाइज लिग एभरेस्ट प्रिमियर लिग (इपिएल)मा पोखरा राइनोजको प्रतिनिधित्व गरेका शक्तिले कीर्तिपुरस्थित त्रिवि क्रिकेट मैदानमा घरेलु क्रिकेटबाट पनि बिदा लिए । नेपाली क्रिकेटको विश्व क्रिकेटको डिभिजन-५ देखि एकदिवसीय मान्यतासम्मको यात्रामा शक्तिको भूमिका उल्लेखनीय रह्यो । अहिले शक्तिले व्यावसायिक क्रिकेटबाट संन्यास लिएको ६ वर्ष बितिसकेको छ ।
होराइजन र स्टार क्रिकेटमा गरेको मिहिनेतको फल नेपाली क्रिकेटले आजका दिन पाइरहेको छ । उनले थुप्रै क्षमतावान खेलाडी उत्पादन गरेर नेपाली क्रिकेटमा गुन लगाएका छन् । सिनियर क्रिकेट टोलीका नियमित सदस्य कुशल मल्ल त्यही होराइजनका शक्तिबाट प्रशिक्षित विद्यार्थी थिए ।
शक्ति राष्ट्रिय टोलीको जिम्मेवारीमा नहुँदा गृहजिल्ला रूपन्देहीको बुटवलस्थित न्यु होराइजन स्कुलमा विद्यार्थीलाई क्रिकेटको प्रशिक्षण दिने गर्थे । उनले त्यहाँ २० वर्ष बिताए । आफ्नो खेल जीवनकै दौरान शक्ति गृहजिल्लामा क्रिकेट एकेडेमी स्थापना गर्न चाहन्थे । तर, देशको जिम्मेवारीलाई शक्तिले पहिलो प्राथमिकतामा राखे । त्यसैले एकेडेमीको सुरुआत गर्न सकेनन् । हुन त उनको एकेडेमी स्थापना गर्नुको मुख्य उद्देश्य पनि प्रतिभावान खेलाडी उत्पादन गर्नु थियो । संन्यास लगत्तै उनले सन २०१९ मा रूपन्देहीको ओमसतिया गाउँपालिकामा आफ्नो व्यक्तिगत सम्पत्तिमा स्टार क्रिकेट एकेडेमी स्थापना गरे । त्यहाँ उनले १० वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिकालाई तालिम दिन थाले ।
होराइजन र स्टार क्रिकेटमा गरेको मिहिनेतको फल नेपाली क्रिकेटले आजका दिन पाइरहेको छ । उनले थुप्रै क्षमतावान खेलाडी उत्पादन गरेर नेपाली क्रिकेटमा गुन लगाएका छन् । सिनियर क्रिकेट टोलीका नियमित सदस्य कुशल मल्ल त्यही होराइजनका शक्तिबाट प्रशिक्षित विद्यार्थी थिए । त्यस्तै राष्ट्रिय टोलीबाट खेलिसकेका सुसन भारी र यु-१९ बाट देशको प्रतिनिधित्व गरिसकेका निर्मल थापा र सौरभ खनाल पनि उनकै उत्पादन हुन् ।
शक्ति त्यस्ता व्यक्ति हुन्, जसको शरीरभरि क्रिकेट बसेको छ, टाउकोदेखि खुट्टासम्म । समकालीन साथीहरू खेलाडी जीवनपछि विभिन्न बाटोमा लागे । तर, शक्ति भने यही क्रिकेटमै छन् । अहिले नेपाली क्रिकेटमा दुई दशकभन्दा लामो समय बिताइसकेका शक्तिको दोस्रो इनिङ्स सुरु भएको छ । शक्तिले भर्खरै नेपाल यु-१९ टोलीको मुख्य प्रशिक्षकको जिम्मेवारी पाएका छन् । शक्तिको नेतृत्वमा नेपालले यही मंसिर १४ देखि हुने एसिसी यु-१९ एसिया कप खेल्दै छ ।
आफ्नो खेल जीवनमा नेपालले एकपछि अर्को खुड्किलो पार गरिरहँदा उनले पक्कै पनि सोचेका थिए होलान्, नेपाल चाँडै टेस्ट खेल्ने राष्ट्र बन्नेछ । निजी स्तरबाट खेलाडी उत्पादन र क्रिकेटको भौतिक पूर्वाधार निर्माणमा जोड दिइरहेका शक्ति देशलाई टेस्ट राष्ट्र बनाउने बाटोका सारथि बन्दैछन् । यु-१९ प्रतिभा निखार्ने राम्रो प्लेटफर्म हो । उमेर समूहको यो प्रतियोगितालाई राष्ट्रिय टोलीको ढोकाको रूपमा पनि लिने गरिएको छ ।
शक्ति सिनियर क्रिकेटमा ह्याट्रिक विकेट लिने पहिलो नेपाली खेलाडी हुन् । उनले २०१२ मा दुबईमा भएको आइसिसी विश्व टी-२० छनोटको समूह चरणमा डेनमार्कविरुद्ध ह्याट्रिक विकेट लिएका थिए ।
शक्ति आफैं पनि यु-१९ खेल्दै सिनियर टोलीसम्म आइपुगेका हुन् । सन् २००१ मा बंगलादेशमा सम्पन्न यु-१७ एसिया कपमा टोलीका कप्तान रहेका शक्तिले एक वर्षपछि न्युजिल्यान्डमा भएको यु-१९ विश्वकप पनि खेलेका थिए । सोही वर्ष ओमानविरुद्ध सिनियर टोलीबाट डेब्यु गरेका शक्तिले २००४ मा बंगलादेशमा भएको यु-१९ विश्वकपमा टोलीको नेतृत्व सम्हाले । यही बेला त हो, शक्तिले आफ्नो कप्तानी इनिङ्स खेल्दै समूह चरणमा दक्षिण अफ्रिकालाई एक विकेटले पराजित गरेको । नटआउट ५१ रन जोडको शक्तिले २ विकेट पनि लिएका थिए । यो जितलाई अहिलेसम्म पनि ऐतिहासिक सफलताका रूपमा लिने गरिन्छ ।
बायाँहाते स्पिनर शक्तिको नाममा ८ अन्तर्राष्ट्रिय टी-२० विकेट छ । करिअरको सुरुआती वर्षमा शक्ति शीर्षक्रमका ब्याटिङ अलराउन्डर थिए । २००५ मा आइसिसी विश्वकप छनोट सिरिजमा इटालीविरुद्ध १०३ बलमा अविजित १०६ रन बनाएर शक्ति अन्तर्राष्ट्रिय शतक बनाउने दोस्रो नेपाली ब्याटर बनेका थिए ।
शक्ति सिनियर क्रिकेटमा ह्याट्रिक विकेट लिने पहिलो नेपाली खेलाडी हुन् । उनले २०१२ मा दुबईमा भएको आइसिसी विश्व टी-२० छनोटको समूह चरणमा डेनमार्कविरुद्ध ह्याट्रिक विकेट लिएका थिए । सोही वर्ष उनले बलिङमा उनले अर्को दुर्लभ कीर्तिमान पनि बनाए । क्वालालम्पुरमा भएको विश्व क्रिकेट लिग डिभिजन ४ मा मलेसियाविरुद्ध उनले १० ओभर बलिङ गर्दा मात्र २ रन खर्चिएका थिए । उनले ८ मेडनसहित तीन विकेट लिए ।
शक्तिको करिअरमा बिर्सन नसक्ने अर्को क्षण हो, ट्वान्टी-२० विश्वकपको डेब्यु खेल । नेपालले सन् २०१४ मा हङकङविरुद्ध पहिलो पटक विश्वकप क्रिकेट खेलेको थियो । त्यस खेलमा ४ ओभर बलिङ गरेका शक्तिले जम्मा ९ रन खर्चिएर ३ विकेट लिएका थिए । शक्तिको म्यान अफ द म्याच प्रवद्र्धनमा नेपालले हङकङमाथि ८० रनको फराकिलो जित हासिल गरेको थियो ।
नेपाली क्रिकेटले सन् २०१० मा विश्व क्रिकेट लिग डिभिजन ५ देखि सन् २०१८ मा एकदिवसीय मान्यता प्राप्त गर्दासम्मको यात्रामा शक्तिको भूमिका महत्वपूर्ण रह्यो । शक्ति नेपाली क्रिकेटले फड्को मारेका सबै क्षणका साक्षी थिए । अहिले उनीमाथि अर्को जिम्मेवारी थपिएको छ । सायद विगतभन्दा पनि गाह्रो जिम्मेवारी । शक्तिले युवा टोली सम्हालिरहँदा नेपाली क्रिकेटमा एउटा नयाँ युग सुरु भएको आभाष गर्न सकिन्छ । शक्तिपछि पूर्व कप्तानद्वय पारस खड्का र ज्ञानेन्द्र मल्लले अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटबाट संन्यास लिएका थिए । अहिले पारस क्यानको सचिव पदमा छन् भने ज्ञानेन्द्र पनि घरेलु प्रतियोगितामा प्रशिक्षक भएर टोलीको नेतृत्व गर्दै छन् । साँच्चै नेपाली क्रिकेटमा नयाँ युग सुरु भएको छ ।
