आश्विन २६, २०८१ शनिबार | ०५:३२:५२
अन्ततः इनियस्टाको संन्यास इङ्ल्यान्डको एउटा असाधारण जित तयार हुनु, ‘किङ्ग अफ क्ले’ को बिदाइका लागि पोग्बाको पुर्नजन्म विम्बल्डन झन ‘अमानवीय’ हुँदै नेपाल सोझो सेटमा विजयी तुर्केमेनिस्तानको सामना गर्दै नेपाल वेस्ट इन्डिजको लगातार दोस्रो जित जापानको विजयी यात्रा जारी फ्रान्सको सहज जित अन्ततः इनियस्टाको संन्यास इङ्ल्यान्डको एउटा असाधारण जित तयार हुनु, ‘किङ्ग अफ क्ले’ को बिदाइका लागि पोग्बाको पुर्नजन्म विम्बल्डन झन ‘अमानवीय’ हुँदै नेपाल सोझो सेटमा विजयी तुर्केमेनिस्तानको सामना गर्दै नेपाल वेस्ट इन्डिजको लगातार दोस्रो जित जापानको विजयी यात्रा जारी फ्रान्सको सहज जित
शनिबारको दिन

संगीता बस्याल

काठमाडौं, (खेलाडी)- नेपाली राष्ट्रिय तेक्वान्दो टोलीका सदस्य संगीता बस्याल दुई वर्षअघि नेपालमै सम्पन्न १३औं दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) की स्वर्ण पदक विजेता खेलाडी हुन् । 

सन् २०१९ मा २० वर्षपछि घर फर्किएको सागमा नेपाली तेक्वान्दोले आशातीत नतिजा हासिल गरेको थियो । तथापि, तेक्वान्दोबाट पदक आशा गरेका केही खेलाडी चुके । 

पाएका अवसरमा भने उनी खरो उत्रिएको यथार्थ पनि लुकेको छैन । 

संगीताले भने अवसर सदुपयोग गरिन् । साग अघि कमैले मात्र संगीताबाट स्वर्ण पदक अपेक्षा गरेका थिए । तर, उनले सबैको अनुमान गलत सावित गरिदिइन् । राष्ट्रिय टोलीबाट लगातार सात वर्ष संघर्ष गरेपछि उनले त्यो सफलता पाएकी हुन् । उनको करियरमा कमै मात्र अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धा छन्, त्यसका कारण राम्रो नतिजा पनि कम हुनु स्वाभाविक नै रहन्छ । 

लामो समयसम्म राष्ट्रिय टोलीबाट खेले पनि सिमित अवसर र एक्सपोजरका कारण उनले खासै सफलता आफ्नो नाममा लेखाउन सकेकी छैनन् । तर, पाएका अवसरमा भने उनी खरो उत्रिएको यथार्थ पनि लुकेको छैन । 

साग अघि कमैले मात्र उनलाई स्वर्ण पदकको दाबेदार मानिरहँदा संगीता स्वयम भने विश्वस्त थिइन । स्वर्ण पदक जित्नेमा आत्मविश्वासी उनलाई गुरुहरुको विश्वास पनि जित्नु थियो । किनकी होचो कदका कारण यसै पनि उनले अन्यको दाँजोमा कममात्र अवसर पाउने गरेकी थिइन ।

संगीताको तौल समूहमा देशभित्र निक्कै कडा प्रतिस्पर्धा हुने गर्छ । तेक्वान्दो खेलमा उचाईको ठूलो महत्व हुन्छ । तर, संगीता भने होचो कदकी थिइन् । त्यसैले अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धाका क्रममा उनले कमै मात्र अवसर पाउँथिन् ।

‘उचाईका कारणले अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा कमै मात्र अवसर पाउथेँ । तर पाएका अवसरमा शतप्रतिशत दिने प्रयास गरेँ । सागमा जितेको स्वर्ण त्यसैको परिणाम हो,’ संगीताले खेलाडीसँग भनिन् । 

लामो समयसम्म खेल्ने संगीताको लक्ष्य थिएन । त्यसमाथि पनि सागमा स्वर्ण जित्ने त परैको कुरा रह्यो । तर, पछि उनका उद्देश्यहरु फेरिए । समयसँगै संगीताले खेललाई नै आफ्नो जीवनको मुख्य लक्ष्य बनाइन् ।

संगीताले ६२ केजी तौल समूहमा भारतीय खेलाडीलाई हराउँदै सागमा स्वर्ण पदक जितेकी थिइन् । फाइनलमा उनले भारतीय प्रतिद्वन्द्वी गगनजोट गिललाई १९-८ को नतिजामा पछि पार्दै स्वर्ण पदकसँगै घरेलु समर्थकको मन पनि जितिन् । 

खेल्न सुरु गर्दा देशका लागि लामो समयसम्म खेल्ने संगीताको लक्ष्य थिएन । त्यसमाथि पनि सागमा स्वर्ण जित्ने त परैको कुरा रह्यो । तर, पछि उनका उद्देश्यहरु फेरिए । समयसँगै संगीताले खेललाई नै आफ्नो जीवनको मुख्य लक्ष्य बनाइन् ।

शरीरले साथ दिएसम्म देशका लागि खेल्दै पदक जित्ने उनको अठोट छ । सुरुमा उनले मनोरञ्जनका लागि मार्सल आर्ट्स खेलिन्, जुन अहिले उनको दिनचर्या बनिसकेको छ । पछिल्लो समय कोभिड १९ महामारीका कारण कुनै पनि अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिताहरू भएका छैनन् । तत्कालै हुने अवस्था पनि छैन । तर, पनि उनी नियमित अभ्यास गर्छिन् । 

‘म मेरो विभाग एपिएफमा नियमित अभ्यास गरिरहेको छु । नजिकै कुनै प्रतियोगिता त छैन । तर, राष्ट्रिय खेलाडी भइसकेपछि फिट हुनुपर्छ,’ संगीताले भनिन्, ‘आफूलाई जुनसुकै बेला पनि तयार त राख्नुपर्छ नी । त्यसैले अभ्यास गरिरहेको छु ।’

लहैलहैमा खेल्न सुरु गर्दा संगीतामा खेलप्रति पूर्ण ज्ञान पनि थिएन । तर अहिले यही खेल नै जीवनयापनको माध्यम भएको छ । हरेक मानिसको जीवनमा कैयौं पटक अपत्यारिला क्षण आइरहन्छन् । संगीताका लागि पनि लामो समयदेखि तेक्वान्दो खेलिरहनु कल्पनाभन्दा बाहिरको थियो । 

किशोरावस्थाको त्यो रहर मारेनन्, बरु घरमा संघर्ष गरेर भए पनि खेल्न थाले । परिवारसँग गरेको त्यही हठले १३औं सागमा स्वर्ण पदक प्राप्त गर्ने आधार बनिदियो । 

बाफलमा रहेको ज्ञानोदय माविमा पढ्ने क्रममा विद्यालय आवतजावत गर्दा संगीताले सदैव बाटो छेउमा मार्सल आर्ट्स खेलेको देख्थिन् । कक्षा पाँच पढ्दाको ताका संगीताकी साथी सबी बस्याललाई पनि उक्त मार्सल आर्ट्स खुबै मन पर्थ्यो । हक्की स्वाभावकी संगीता र सबी दुवैलाई यो खेल खेल्ने रहर जाग्न थाल्यो । 

दुवै जनाले उक्त खेलको प्रारम्भ गरे । तर, खेल्नका लागि घरबाट स्वीकृति लिनुपथ्र्यो । घरबाट ‘किन खेल्नुपर्‍यो’ भन्ने जवाफ आयो । तर पनि उनीहरूले किशोरावस्थाको त्यो रहर मारेनन्, बरु घरमा संघर्ष गरेर भए पनि खेल्न थाले । परिवारसँग गरेको त्यही हठले १३औं सागमा स्वर्ण पदक प्राप्त गर्ने आधार बनिदियो । 

संगीताले २०६४ सालमा बाफलमा रहेको काठमाडौं तेक्वान्दो डोजाङबाट करियर सुरु गरेकी थिइन । खेल सुरु गर्दा संगीताले कराते होला भन्ठानेकी थिइन् । मार्सल आटर््समा सेता लुगा लगाउने वित्तिकै कराते हो भन्ठान्ने आम मानिसभन्दा संगीता फरक थिइनन । उनी आफैले पनि घरमा कराते खेल्नका लागि अनुमति मागेकी थिइन् । धेरै पछि मात्र थाहा भयो उनको खेल ‘तेक्वान्दो’ रहेछ । पढाइसँगै उनले खेल करियरलाई पनि अगाडि बढाइरहिन् । सुरुआति दिनमा प्रतियोगिताहरू खेल्दा उनले धेरै पटक निराश हुनुपर्‍यो । हारेको देखेपछि घरबाट किन खेल्नुपर्‍यो ? भन्ने प्रश्न आइरहन्थ्यो ।

‘हजुरआमाले भने खेल्नुपर्छ, एकदिन राम्रो भइन्छ भनेर हौसला दिनुहन्थ्यो,’ संगीता सम्झिन्छिन्, ‘तर पछि अनुभव बढ्दै गएपछि पदक पनि जित्न थालेँ । घरमा सबै जना खुसी हुन थाल्नुभयो । अहिले सबैको साथ छ । त्यसैले होला, यतिका समयसम्म खेल्न पाइरहेको छु ।’ 

बिहान तेक्वान्दो प्रशिक्षण गर्छु । बेलुका चाहिँ जिम्न्यास्टिको पनि अभ्यास गरिरहेको छु । यसले मेरो प्रदर्शनमा सुधार ल्याउँछ

अहिले सफल हुँदा सबै तिरबाट वाहवाही पाउन थाले पनि सुरुआति दिनका असफलता उनले विर्सेकी छैनन् । त्यसैले त उनी आम खेलाडीभन्दा बढि मेहनत गरिरहेकी हुन्छिन् । प्रदर्शनमा सुधार ल्याउनका लागि दैनिक बेलुका जिम्न्यास्टिकको अभ्यास गर्छिन । 

‘बिहान तेक्वान्दो प्रशिक्षण गर्छु । बेलुका चाहिँ जिम्न्यास्टिको पनि अभ्यास गरिरहेको छु । यसले मेरो प्रदर्शनमा सुधार ल्याउँछ,’ धैर्यसाथ निरन्तर मेहनत गरे सफलता हात लाग्ने सत्य आफैले भोगिसकेकी उनको अनुभव छ, ‘सुरुआति दिनमा धेरैजसो नतिजामा हार भए पनि हरेक खेलमा मानसिक रूपमा भने म जितिरहेको हुन्थें । खेल्दै जाँदा बिस्तारै आत्मबल बढ्ने रहेछ ।’ 

नेपाली खेलाडीका लागि साग व्यवहारिक रुपमा स्वर्ण पदक जित्न सक्ने सबभन्दा ठूलो अन्तर्राष्ट्रिय खेल महोत्सव हो । त्यसैले त उनका सिनियरहरु भन्ने गर्थे, ‘हाम्रा लागि त ओलम्पिक भनेकै साग हो ।’

संगीता पनि यस्तै सुन्दै तेक्वान्दोमा हुर्किएकी खेलाडी हुन् । त्यसैले उनले आगामी सागमा स्वर्ण पदक रक्षा गर्ने लक्ष्य बनाएकी छिन् । यत्तिमै उनको महत्वाकांक्षामा पूर्णविराम लाग्दैन । ओलम्पिकका लागि छनोट हुने सपनालाई पनि उनी यथार्थमा बदल्न चाहन्छिन् । 

नेपालबाट अहिलेसम्म ओलम्पिकमा छनोट भएरै खेल्ने इतिहास उनकै खेलका दुई अग्रज संगिना वैद्य र दीपक विष्टले मात्र लेख्न सकेका छन् । संयोगले उनीहरु अहिले राष्ट्रिय टिममा संगीताका गुरु हुन् । आफ्ना दुई गुरुहरुको विरासत थाम्दै उनी तेक्वान्दो र समग्र नेपाली खेलकुदकै तेस्रो खेलाडीका रुपमा ओलम्पिक छनोटमा सफलता हासिल गर्न चाहन्छिन् ।

भन्छिन्, ‘एउटा साग जितेर मात्र लक्ष्य रोकिएका छैनन् । शरीरले साथ दिएसम्म खेल्नेछु । आगामी साग र ओलम्पिकलाई ध्यानमा राखेर अभ्यासलाई निरन्तरता दिइरहेको छु ।’ 

उनको लक्ष्यमा विभागीय टोली एपिएफको पनि साथ मिलेको छ । २०६९ सालदेखि एपिएफबाट खेल्न थालेपछि संगीताको तेक्वान्दो करियरले झनै उचाई लियो । त्यसको एक वर्षअगाडि मात्र संगीता राष्ट्रिय टोलीमा समावेश भएकी थिइन् । २०६८ सालको चौथो कोरियन एम्बेस्डर तेक्वान्दो च्याम्पियनसिपमा संगीताले फाइनलसम्मको यात्रा तय गरेकी थिइन् । तर, फाइनलमा भने उनी एसियाली खेलकुदकी पदक विजेता मनिता साहीसँग पराजित हुन पुगिन् । नेपाल तेक्वान्दो संघले उक्त प्रतियोगितामा पहिलो र दोस्रो हुने खेलाडीलाई राष्ट्रिय टोलीमा समावेश गरेको थियो । 

त्यहाँदेखि उनी राष्ट्रिय टोलीको हिस्सा रहँदै आएकी छन् । तर, उनको तौलमा साग र एसियाली खेलकुदका पदकधारी खेलाडीको बर्चस्व रहँदा संगीताले कमै मात्र अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिस्पर्धामा सहभागिता जनाउन पाउँथिन । पाएका सिमित अवसमार भने उनले राम्रै प्रदर्शन गरेकी छन् । 

१८औं एसियाली खेलकुदमा पनि तुलनात्मक रूपमा संगीताले आशालाग्दो प्रदर्शन गरेकी थिइन् । फिलिपिन्सकी खेलाडी डार्लिन अर्पोनलाई कडा चुनौती दिए पनि उनी २०-१७ स्कोरले स्तब्ध भइन् । ३६ सेकेन्ड बाँकी रहँदासम्म खेल १६-१६ को बराबरीमा थियो । तर अनुभवको कमीका कारण संगीताले अट्याकिङ खेल्दा अंक गुमाउन पुगिन् र दूर्भाग्यपूर्ण हारको सिकार हुनुपर्‍यो ।
 
स्वर्ण पदक जितेको सागमा पनि संगीताको सहभागिता अन्तिम समयमा टुंगो लागेको थियो । तर, एसियाली खेलकुदमा सिकेको पाठ १३औं सागमा उनले लागु गरिन । विपक्षीविरुद्ध चनाखो भएर खेल्दै करियरको स्वर्ण क्षणलाई चुम्ने अवसर पाइन् । घरेलु दर्शकका सामू देशका लागि स्वर्ण पदक जित्ने गौरवमय क्षण हासिल गरेरै छोडिन ।