मंसिर ६, २०८१ बिहीबार | १५:३८:१४
खोलियो एन्फामा लागेको ताला क्यानाडाका साद बिन जफर लुम्बिनीमा विराटनगरले छान्यो ‘आइकोनिक प्लेयर्स’ भिएरा जिनोआको मुख्य प्रशिक्षकमा नियुक्त सिस्नेरी घटनाका पीडित परिवारले गरे एन्फामा तालाबन्दी बेन्टेनचरमाथि लागेको प्रतिबन्धविरुद्ध टोटनहमको अपिल रियालको रोमाञ्चक जित चेल्सी क्वार्टरफाइनलमा डेविस कपः नेपालले गुआमलाई हरायो नेपाल ओलम्पिक कमिटीलाई पारदर्शीरुपमा सञ्चालन गर्न माग खोलियो एन्फामा लागेको ताला क्यानाडाका साद बिन जफर लुम्बिनीमा विराटनगरले छान्यो ‘आइकोनिक प्लेयर्स’ भिएरा जिनोआको मुख्य प्रशिक्षकमा नियुक्त सिस्नेरी घटनाका पीडित परिवारले गरे एन्फामा तालाबन्दी बेन्टेनचरमाथि लागेको प्रतिबन्धविरुद्ध टोटनहमको अपिल रियालको रोमाञ्चक जित चेल्सी क्वार्टरफाइनलमा डेविस कपः नेपालले गुआमलाई हरायो नेपाल ओलम्पिक कमिटीलाई पारदर्शीरुपमा सञ्चालन गर्न माग
शनिबारको दिन राजेश शाही

एन्फा चुनावमा छैन फुटबलका मुद्दा

  • राजेश शाही

अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा) को असारको पहिलो हप्ता हुने चुनावले आउँदो चार वर्षका लागि नयाँ नेतृत्व चयन गर्नेछ । चार वर्ष नेपाली फुटबलको ताल्चा साँचो हात पार्नका लागि अहिले प्यानल नै बनाएर दुई पक्ष प्रतिस्पर्धामा उत्रिएका छन् ।

पक्कै पनि आसन्न निर्वाचनका लागि उम्मेदवारी दिएकामध्ये कोही कसैसँग फुटबल परिवारका हरेक सदस्यको खास सम्बन्ध हुनसक्छ । कसैको जितका लागि कामना गर्न पनि सक्छन् । कसैको पक्ष लिएर चुनावी अभियानमा लाग्न पनि फुटबल परिवारका हरेक सदस्य स्वतन्त्र छन् । तर, यहाँ कुरा त्यो पनि होइन । कुरा हो, फुटबल अनि फुटबलरको । विषय हो फुटबलमा फुटबल खेलाडीकै सर्वोच्चताको ।

एक खेलाडी, पूर्वखेलाडी वा प्रशिक्षकलाई एन्फाको निर्वाचनसँग के को चासो ?

हो, पक्कै पनि फुटबलका प्राविधिकलाई चुनावसँग चासो हुनुहुन्न । खेलाडीको काम खेल्ने, प्रशिक्षकको काम खेल्नका लागि आफ्ना खेलाडीलाई तयार गर्ने हो । तर, अहिले एक पूर्वखेलाडी र प्रशिक्षक भएर पनि हामी जस्तोका लागि एन्फाको निर्वाचन चासोको विषय बनेको छ । कारण सत्तामा पुग्नका लागि होइन । अथवा कुनै अमूक पात्रलाई सत्तामा पुर्याउनका लागि पनि होइन ।

पक्कै पनि आसन्न निर्वाचनका लागि उम्मेदवारी दिएकामध्ये कोही कसैसँग फुटबल परिवारका हरेक सदस्यको खास सम्बन्ध हुनसक्छ । कसैको जितका लागि कामना गर्न पनि सक्छन् । कसैको पक्ष लिएर चुनावी अभियानमा लाग्न पनि फुटबल परिवारका हरेक सदस्य स्वतन्त्र छन् । तर, यहाँ कुरा त्यो पनि होइन । कुरा हो, फुटबल अनि फुटबलरको । विषय हो फुटबलमा फुटबल खेलाडीकै सर्वोच्चताको ।

लोकतान्त्रिक समाजमा चुनावले सधैं नयाँ नयाँ अवसरको ढोका खोल्ने गर्छ । हो, एन्फाको चुनाव पनि फुटबल समाजका लागि अवसरको ढोका खोल्ने त्यस्तै एउटा माध्यम हो । एउटा यस्तो अवसर जहाँबाट साँच्चिकै अर्थमा फुटबल र फुटबलरलाई प्राथमिकताको सूचीमा सबैभन्दा अगाडि राख्न सकियोस् ।

तर, दुर्भाग्य यसपालिको एन्फा चुनावमा न फुटबल केन्द्रमा छ, न त फुटबलर । साँचो अर्थमा भन्ने हो भने सबैभन्दा बढी हेपिएका, किनारा लगाइएका, छल्न खोजिएका भनेकै फुटबल र फुटबलर हुन् ।

प्यानलै बनाएर मैदान उत्रिएका दुई समूह र एकाध स्वतन्त्र गरी कुल ५४ जनाको विभिन्न पदमा उम्मेदवारी परेको समाचार प्रकासित भए । दुवै प्यानलका चुनावी घोषणा–सभा पनि सञ्चारमाध्यमबाट लाइभ प्रसारण गरिए । तर, निर्वाचनमा उम्मेदवारी दिएका कसैको पनि एजेन्डामा फुटबल र खेलाडी उल्लेख गरिएको पाइएन ।

झट्ट सुन्दा माथि उल्लेख गरिएका विषयहरू पदाधिकारी वा नेतृत्वप्रति आलोचना जस्तो सुनिएला । तर, त्यो होइन । अहिले चुनावी मैदानमा उत्रिनेहरूको उद्देश्यमा फुटबल छैन । फुटबल खेलाडी छैनन् । यसको ज्वलन्त प्रमाण अहिले चलिरहेको राष्ट्रिय टोली विवाद हो । राष्ट्रिय टोलीका लागि दसौं वर्ष योगदान गरेका एक दर्जन खेलाडीलाई टिमबाट अनाहकमा निकालिएको छ । लामो समयदेखि तिनै प्रशिक्षकले विश्वासका साथ मैदान उतार्दै आएको पहिलो रोजाइको टोलीका अधिकांश खेलाडीलाई छोडेर राष्ट्रिय टोली एएफसी एसियन कपको छनोटजस्तो महत्त्वपूर्ण प्रतियोगिता खेल्न विदेश गएको छ ।

औपचारिकताका लागि फुटबल र खेलाडीका कुरा कसैले सुन्लान् जसरी सानो स्वरमा गरे पनि दुवै पक्षको एजेन्डा एकअर्काको विरोधभन्दा माथि केही थिएन । त्यसकारण यो चुनावबाट खेलाडी तथा समर्थकहरू उत्साहित हुनुपर्ने कुनै ठाउँ देखिँदैन । सक्रिय खेलाडी जीवनबाट संन्यास लिएर प्रशिक्षकका रूपमा काम गरिरहेका कारण चुनावी विषयमा धेरै बोल्नु सायद मेरो काम होइन । झन्डै दुई दशक व्यावसायिक फुटबल खेल्नेक्रममा १२ वर्षभन्दा बढी त राष्ट्रिय टिमको हिस्सा भएको एक पूर्वखेलाडीको नाताले केही बोल्नैपर्ने, केही लेख्नैपर्ने जिम्मेवारीबाट विमुख हुन पनि सकिनँ ।

झट्ट सुन्दा माथि उल्लेख गरिएका विषयहरू पदाधिकारी वा नेतृत्वप्रति आलोचना जस्तो सुनिएला । तर, त्यो होइन । अहिले चुनावी मैदानमा उत्रिनेहरूको उद्देश्यमा फुटबल छैन । फुटबल खेलाडी छैनन् । यसको ज्वलन्त प्रमाण अहिले चलिरहेको राष्ट्रिय टोली विवाद हो । राष्ट्रिय टोलीका लागि दसौं वर्ष योगदान गरेका एक दर्जन खेलाडीलाई टिमबाट अनाहकमा निकालिएको छ । लामो समयदेखि तिनै प्रशिक्षकले विश्वासका साथ मैदान उतार्दै आएको पहिलो रोजाइको टोलीका अधिकांश खेलाडीलाई छोडेर राष्ट्रिय टोली एएफसी एसियन कपको छनोटजस्तो महत्त्वपूर्ण प्रतियोगिता खेल्न विदेश गएको छ ।

नतिजा कस्तो आउला ? यति लामो योगदान गरेका खेलाडीमाथि यो हदसम्मको अपमान र अन्याय हुँदा नयाँ पुस्तामा कस्तो असर गर्ला ? यस्ता प्रश्नसँग एन्फा चलाइरहेकाहरू र भोलि चलाउन आउँछु भन्नेहरूलाई कुनै मतलब छैन ।

एन्फा नेतृत्वसँग ‘तयारी जवाफ’ छ । तर त्यो जवाफ दिनेको मनमा फुटबल छैन । त्यसैले त यस्तो यान्त्रिक कुरा गर्न उनीहरू हिच्किचाउँदैनन् । पूर्व खेलाडीहरूसमेत रहेको छानबिन समितिलाई पनि नेपाली फुटबलको भावनासँग कुनै मतलब छैन । छ त केवल नेतृत्व रिझाउने प्रयास । अनि समग्र नेपाली फुटबलभन्दा माथि, खेलाडीभन्दा माथि, फुटबल संघभन्दा माथि, विधि विधानभन्दा माथि, सबैभन्दा माथि रहेका कुवेती प्रशिक्षक अब्दुल्लाह अल्मुताइरी रिसाउलान् भन्ने त्रास ।

खेलाडीलाई निकालेको १० दिनपछि झारो टार्न एउटा कर्मकाण्डी छानबिन समिति बनाइन्छ । त्यो समितिले प्रतिवेदनको नाममा अत्यन्तै सतही एउटा लामो शब्दजाल बुनेको मिलापत्र कागज तयार गरेर बुझाउँछ । अनि नेपाली फुटबलको श्रीवृद्धिमा लामो योगदान पुर्याएका खेलाडीलाई अनिर्णयको बन्दी बनाएर घरमै छाडिन्छ । विवादको मुख्य पात्र प्रशिक्षकलाई चाहिँ नेपाली फुटबलको भाग्य निर्माणकर्ता जसरी सबथोक जिम्मा दिएर प्रतियोगिता खेल्न पठाइन्छ । त्यसपछि एन्फा नेतृत्व भन्छ, ‘हामी सुशासनमा विश्वास गर्छांै । विधिको शासन हाम्रो मान्यता हो । नेपाली फुटबलको विकास हाम्रो एकमात्र उद्देश्य हो । राष्ट्रिय टोली विवादमा पनि हामीले विधि र प्रक्रियाअनुसार छानबिन समिति बनाएर समस्याको समाधान निकालेका छौं ।’

एन्फा नेतृत्वसँग ‘तयारी जवाफ’ छ । तर त्यो जवाफ दिनेको मनमा फुटबल छैन । त्यसैले त यस्तो यान्त्रिक कुरा गर्न उनीहरू हिच्किचाउँदैनन् । पूर्व खेलाडीहरूसमेत रहेको छानबिन समितिलाई पनि नेपाली फुटबलको भावनासँग कुनै मतलब छैन । छ त केवल नेतृत्व रिझाउने प्रयास । अनि समग्र नेपाली फुटबलभन्दा माथि, खेलाडीभन्दा माथि, फुटबल संघभन्दा माथि, विधि विधानभन्दा माथि, सबैभन्दा माथि रहेका कुवेती प्रशिक्षक अब्दुल्लाह अल्मुताइरी रिसाउलान् भन्ने त्रास ।

यसो भनिरहँदा खेलाडी चाहिँ विधि विधानभन्दा माथि हुनुपर्छ भन्न खोजिएको होइन । खेलाडीले अनुशासन मिच्न पाउनुपर्छ भनेको पनि होइन । भन्न खोजेको एन्फामा बसेर काम गर्नेले फुटबलकै मनबाट काम गरुन् भन्ने अपेक्षा राखेको मात्र हो । खेलाडीकै दोष भए विना हिच्किचाहट उनीहरूलाई कारबाही गर्न सक्नुपर्छ । होइन भने फुटबलमा फुटबल खेलाडीकै अपमान गर्न पाइन्न ।

हिजो तिनै खेलाडीको प्रदर्शनबाट प्राप्त सफलतालाई ‘हाइज्याक’ गरेर डंका पिट्ने नेतृत्वले अहिले तिनै खेलाडीलाई खलनायकझै प्रस्तुत गर्न मिल्छ ?

फुटबल नेपालमा सबैभन्दा लोकप्रिय खेलमध्ये एक हो । राजनीतिले देश थुप्रै भागमा विभाजन गरेका बेला पनि सबैलाई जोड्ने माध्यम हो फुटबल । तर फुटबलको माध्यमबाट देश जोड्ने पुल भनेको मैदानमा उत्रिने तिनै खेलाडी हुन् । अहिले राजनीतिले विभाजित गरेको समाज जोड्ने तिनै फुटबलरलाई आफ्नो राजनीतिका लागि विभाजित गर्ने घृणित काम भइरहेको छ । जसका कारण एक पूर्वखेलाडी र प्रशिक्षकको नाताले मेरो छाती पीडाले भतभती पोलिरहेको छ ।

फेरि अर्को चार वर्ष एन्फा हाँक्ने योजनाका साथ चुनावमा उत्रिएको वर्तमान अध्यक्ष कर्माछिरिङ शेर्पा पक्ष त छानबिन समिति र प्रतिवेदन देखाएर यो समस्याबाट भागिसकेको छ । वरिष्ठ उपाध्यक्ष पंकजविक्रम नेम्वाङको नेतृत्वमा मैदान उत्रिएको अर्को पक्षले अलिकति भए पनि खेलाडीको समस्यामाथि सम्बोधन गरेको छ । तर, त्यो पनि पर्याप्त छैन । एन्फामा नेतृत्व लिन्छु भनेर अगाडि बढ्नेहरूले यसलाई पार लगाउने सामथ्र्य राख्न सक्नुपर्छ । किनकि यो एन्फाको सत्ता हत्याउने माध्यम होइन ।

टिममा खेलाडी र प्रशिक्षकबीच असमझदारी हुनु सामान्य विषय हो । अझ यसपालि त खेलाडीले उचित खानपिन र बसोबासको कुरामात्र उठाएका थिए । कुनै विद्रोह गरेका होइनन् । उनीहरूले कुरा उठाउन जानेनन् होला । प्रशिक्षक पनि आक्रोशमा आए होलान् । सामान्य घटना भयो होला । यस्तो अवस्थामा खेलाडी र प्रशिक्षकलाई एकै ठाउँमा राखेर मिलाउने सामथ्र्य नेतृत्वले राख्नुपर्छ ।

नेपाली फुटबलमै पनि यस्ता थुप्रै घटना भएका छन् । कतिपय अवस्थामा त बन्द प्रशिक्षण सिविरभित्र कुटाकुट भएका घटना पनि छन् । तर, नेतृत्वले बाहिर कसैले थाहै नपाउने गरी टिमभित्रै समस्या समाधान गराएका थिए । आवश्यकता पर्दा दोषीमाथि कारबाही भएका घटना पनि छन् । तर त्यस्ता घटनालाई छताछुल्ल गरेर देशको फुटबलको अनुहार कुरुप बनाउने काम भएनन् । राष्ट्रिय टोली भनेको कुनै पनि देशको मुहार हो । त्यसलाई यसरी नराम्रो रूपमा देखाउने काम पहिलो पटक भएको छ । जसले यो खेलको आकर्षण नै घट्ने हो ।

एकपटक तत्कालीन बेलायती प्रशिक्षक स्टेफन कन्सटेन्टाइनसँग मलगायत केही साथीको समस्या भएको थियो । तर त्यो बेलाका एन्फा अध्यक्ष गणेश थापाले क्याम्पमा आएर हामी दुवै पक्षलाई राखेर कुरा मिलाउनुभयो । अहिले पनि हामीले नेतृत्वबाट त्यस्तै अपेक्षा गरेका थियौं ।

नेतृत्वमा रहेका र आउन चाहिरहेकाहरूप्रति गुनासो धेरै गरियो । अब थुप्रै साथीहरू र समर्थकले हामीसँग गरेका गुनासाहरू पनि यही लेखमार्फत सार्वजनिक गर्दै आफ्नो हकमा पर्ने गल्तीको माफी माग्न चाहन्छु ।

उहाँहरूको हामीमाथि प्रश्न छ, ‘खेलाडी र खेलका लागि आवश्यक पर्दा पूर्व वा वर्तमान खेलाडीको भूमिका के हुनुपर्छ र तपाईंहरूले के गरिरहनुभएको छ ? तपाईहरू आज जे हुनुहुन्छ यही खेलका कारण हुनुहुन्छ, खेल्न छोडे पनि खेलाडी भनेर रजगज गरिरहनुभएको छ । अनि अहिले खेलिरहेका खेलाडीलाई यस्तो अन्याय गर्न पाइन्छ ? पूर्वखेलाडीको नाताले तपाईंहरूको कुनै जिम्मेवारी छैन ?’

राष्ट्रिय टोलीको यति ठूलो विवाद भइरहँदा पनि नेतृत्वको वरिपरि मौन रहेर घुमिरहेका पूर्वखेलाडी साथीहरूको समूहप्रति लक्षित होलान् ती गुनासाहरू । यो लेखको सुरुमै भनिसकेको छु, चुनावमा कसलाई समर्थन गर्ने भन्ने कुरा प्रत्येक व्यक्तिको अधिकार हो । तर खेलाडी भएकै कारण नाम र दाम कमाइरहेका हामी जस्ताले खेलाडीको मुद्दामा केही त बोल्नैपर्छ । कम्तीमा खेलाडीको पक्षमा बोल्नलाई मुखमा स्वार्थको टेप टाँसिएको भए पनि खेलाडीका मुद्दामा समाधान दिन नसक्नेको देवत्वकरण एउटा पूर्व खेलाडीले गर्नुहुँदैन ।

चुनाव मुखैमा छ । हामी खेलाडी÷पूर्व खेलाडीमध्ये पनि कतिले बाटो बिराएका होलान् । तर अझै समय छ । यही चुनावको अवसर उपयोग गरेर सबै उम्मेदवारहरूसँग फुटबल र खेलाडी सर्वोच्चताको प्रतिबद्धता लिन नचुकौं ।

लेखक नेपाली राष्ट्रिय फुटबल टोलीका पूर्व उपकप्तान हुन् ।

(खेलाडी डटकमसँगको कुराकानीमा आधारित)