काठमाडौं । एसियाली फुटबल महासंघ (एएफसी)ले भर्खरै मात्र नेसन्स लिग सुरू गर्ने योजना सार्वजनिक गरेको छ । निकट भविष्यमा आफ्ना सदस्य राष्ट्रबीच प्रतिस्पर्धाको अवसर वृद्धिको उद्देश्यसहित एएफसीले नेसन्स लिगको योजना अगाडि सार्दा नेपालजस्ता फुटबलमा अझै पनि बामे सर्दै गरेका राष्ट्रहरू उत्साही छन् ।
युइएफए नेसन्स लिगको मोडेलमा बनाइएको प्रस्तावित प्रतियोगिताले कमजोर टोलीहरूबीच हुने अन्तर्राष्ट्रिय मैत्रीपूर्ण खेललाई प्रतिस्पर्धात्मक बनाउने लक्ष्य बोकेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलबाट बेवास्ता भएका खेलले पनि समान महत्व पाउने भएकाले नेपाल जस्तो कमजोर राष्ट्र उत्साहित हुनु स्वाभाविक हो ।
फिफा विन्डोलाई प्रभावकारी रूपमा उपयोग गर्ने चुनौतीलाई एएफसीले राम्ररी समीक्षा गरिरहेको थियो । यो निर्णयसम्म पुग्नुअघि एएफसीले विभिन्न सरोकारवालासँग परामर्श प्रक्रिया अगाडि बढाएको थियो ।
नेसन्स लिग यस्तो खालको प्रतियोगिता हो जहाँ सहभागी राष्ट्रहरूलाई स्तरका हिसाबले विभाजन गरिन्छ । यी राष्ट्रहरू आफ्नो प्रदर्शनका आधारमा बढुवा र घटुवा हुने गर्छन् ।
फिफा विन्डोमा बलिया टोली विश्वकप वा महादेशीय छनोट प्रतियोगितामा व्यस्त हुने गर्छन् । जसका कारण कमजोर राष्ट्रले आफूभन्दा बलिया राष्ट्रसँग प्रतिस्पर्धा गर्न पाइरहेका हुँदैनन् । वास्तवमै तिनले यो विन्डोलाई राम्ररी उपयोग गर्न सक्दैनन् । अर्कोतर्फ कमजोर फुटबल संघ आफै पनि अत्यधिक खर्च, लजिस्टिकका चुनौतीका कारण अन्तर्राष्ट्रिय खेलहरू नखेल्ने निर्णयहरूमा पुग्ने गर्छन् । भइरहेका खेलहरू पनि प्रतिस्पर्धात्मक-अर्थपूर्ण भएका छैनन् । यस्तै समस्याहरूका कारण एएफसी पनि युइएफए नेसन्स लिगकै शैलीमा प्रतियोगिता सुरु गर्न सहमत भएको हो ।
नेसन्स लिग यस्तो खालको प्रतियोगिता हो जहाँ सहभागी राष्ट्रहरूलाई स्तरका हिसाबले विभाजन गरिन्छ । यी राष्ट्रहरू आफ्नो प्रदर्शनका आधारमा बढुवा र घटुवा हुने गर्छन् । नेपाली फुटबल विकासका लागि यस्ता किसिमको प्रतियोगितालाई महत्त्वपूर्ण कदमका रूपमा लिन सकिन्छ ।
कम वरीयताका राष्ट्रहरूले बलिया टोलीसँग खेल्न पाउन संघर्ष गरिरहेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय मैत्रीपूर्ण खेल पनि छोटो सूचनामा एक्कासि भइरहेको हुन्छ । खेल नजिकिँदै जाँदासम्म पनि विपक्षी को हो टुंगो हुँदैन । आर्थिक कारण नै कतिपय खेलहरू रद्ध भएको घटना धेरै छन् । यस किसिमको तीतो यथार्थ नेपाल र अन्य कमजोर राष्ट्रले भोग्दै आएको धेरै भइसक्यो । खेलाडी र ‘ट्याक्टिल’ विकासमा यी राष्ट्रहरूलाई घाटा भइरहेको छ ।
यसले खेलाडीमा पनि ‘कन्फिडेन्स’ वृद्धि गर्नेछ । ‘म्याच एक्सपोजर’ बढाउनेछ । ‘ट्याक्टिकल’ बुझाइमा सुधार ल्याउने छ ।
एएफसी नेसन्स लिगले यो परिदृश्य परिवर्तन गर्ने सम्भावना छ । वरीयता वा प्रदर्शनको आधारमा राष्ट्रिय टोलीहरूलाई प्रतिस्पर्धात्मक तहमा समूहबद्ध गराएर खेल खेलाउँदा खेलहरू आफै ‘कम्पिटेटिभ’ हुने विश्वास लिइएको छ । यस किसिमको संरचनाले सन्तुलित प्रतिस्पर्धाहरू सुनिश्चित गर्नेछ नै, टोलीहरूले आफ्नो वास्तविक स्तर पनि मापन गर्न पाउँछन् ।
आफ्नै स्तरका राष्ट्रसँग खेल्दा नेपाल जस्तो राष्ट्रको फुटबल विकास माथि जाने अनुमान छ । यसले खेलाडीमा पनि ‘कन्फिडेन्स’ वृद्धि गर्नेछ । ‘म्याच एक्सपोजर’ बढाउनेछ । ‘ट्याक्टिकल’ बुझाइमा सुधार ल्याउने छ । यी कुराहरू कहिलेकाँही अर्थहीन मैत्रीपूर्ण खेलबाट सम्भव नै छैन ।
अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा) जस्ता साना फुटबल संघहरूका लागि अन्तर्राष्ट्रिय खेलहरू आयोजना गर्नु धेरै महँगो हुन सक्छ । यात्रा, होटल र अन्य व्यवस्थाको लागत प्रायः मैत्रीपूर्ण खेलहरूबाट प्राप्त हुने फाइदाभन्दा बढी हुने गर्छ । कम महत्वको खेलले खेलप्रेमीको ध्यान पनि तान्न सकिरहेको हुँदैन । यसबाट आवश्यक फाइदा उठाउन पनि गाह्रो हुन्छ ।
नेसन्स लिग यसको उपचार हो । तालिकाबद्ध खेलहरू अन्तर्राष्ट्रिय क्यालेन्डरमा उचित रूपमा समावेश गरिँदा फुटबल संघहरूले नियोजित रूपमा काम गर्न पाउँदा लागतको चुनौतीलाई पनि केही हदसम्म कम गर्न सक्छन् । एएफसीको प्रत्यक्ष साथ रहँदा यस किसिमको व्यवस्थित प्रतियोगिताले प्रायोजक, प्रसारक र प्रशंसकहरूलाई आकर्षित गर्ने सम्भावना बढी हुन्छ । जसले आम्दानी सिर्जना गर्न सकिन्छ ।
यसको कार्यान्वयन हुने हो भने नेपाली फुटबलको दीर्घकालीन विकासमा यसले ठूलो सहयोग पुर्याउनेमा दुईमत छैन ।
सन् २०१८ मा सुरु गरिएको युइएफए नेसन्स लिगलाई खेलहरूको गुणस्तर प्रतिस्पर्धात्मक सन्तुलन सुधार गर्ने श्रेय दिइएको छ । अर्को महत्त्वपूर्ण कुरा भनेको यसले युरोपेली च्याम्पियनसिप र फिफा विश्वकप जस्ता प्रमुख प्रतियोगिताका लागि वैकल्पिक छनोट हुने दिशा प्रदान गरेको छ । विशेष गरी यसले तल्लो वरीयताका राष्ट्रलाई फाइदा पुर्यायो ।
यता एएफसीले आफ्नो नेसन्स लिगलाई एसिया कप वा विश्वकप छनोटसँग जोड्ने कि नजोड्ने भन्ने निर्णय गरिसकेको छैन । यदि यो विचारलाई यथार्थमा ल्याउने हो भने नेपाली फुटबल सकारात्मक बाटोतर्फ जान सक्छ ।
प्रत्यक्ष रूपमा छनोट हुन नसके पनि बढुवा र घटुवा प्रणालीले साना टोलीहरूमा राम्रो प्रदर्शन गर्न प्रेरणा मिल्नेछ । एकैचोटि सफलता हासिल गर्ने कुरा फुटबलमा ‘रियालिस्टिक’ हुँदैन । चरणबद्ध रूपमा विस्तारै सुधार ल्याउन नेसन्स लिगले ठूलो भूमिका खेल्नेछ ।
एएफसी नेसन्स लिग, एसियाली फुटबलमा आफ्नो छाप छोड्न खोजिरहेका राष्ट्रका लागि राम्रो अवसर बन्ने अपेक्षा छ । यसको कार्यान्वयन हुने हो भने नेपाली फुटबलको दीर्घकालीन विकासमा यसले ठूलो सहयोग पुर्याउनेमा दुईमत छैन ।
