काठमाडौं । सेन्ट जेभियर्समा पढ्दै गर्दा पनि फुटबल खेल्ने क्रम जारी रह्यो । मैले पहिलो आधिकारिक फुटबल प्रतियोगिता खेलेको स्कुलबाट नै हो । त्यति बेला ४ फुट २ इञ्चका खेलाडी सहभागी हुने प्रतियोगिता हुन्थ्यो । त्यसको नाम थियो, बालमन्दिर कप । हाम्रो आफ्नै टोलले पनि त्यस प्रतियोगितामा भाग लिने गर्दथ्यो । म त्यस टिममा छनोट पनि भएँ । यो सबै कुरा हुँदा स्कुलमा बिदा चलिरहेको थियो । बिदा सकेर स्कुल पुग्दा थाहा पाएँ, स्कुलकै टिमले पनि त्यो प्रतियोगितामा भाग लिने निश्चित भइसकेको रहेछ ।
म स्कुलको टिममा परे। अझ त्यही टिमबाट खेल्नुपर्ने भयो । संयोग कस्तो भने हाम्रो स्कुल टिमको पहिलो खेल आफ्नै टोलको टिमविरुद्ध पर्यो । मैले आफ्नै टोलविरुद्ध स्कुल टिमबाट खेल्ने सुनेपछि टोलवासी सबैले मलाई सक्दो गाली गरे । खेलमा हामी ५ गोलले विजयी पनि भयौं र सबै साथीभाइले मलाई गद्दारको आरोप लगाए । यो सम्भवतः सन् १९५५ को घटना हो । सेन्ट जेभियर्सको टिम राम्रो थियो, हामी फाइनल पनि पुग्यौं । हामीले फाइनल पुग्नु अगाडि ३-३ खेल जितेका थियौं ।
तर फाइनलमा पद्मोदयको टिमविरुद्ध पराजित भयौं । स्कोर थियो १-० मात्रै । यो प्रतियोगिताको सम्झना मलाई गाढा रहनुको कारण एउटा अर्को पनि छ । त्यो हो, हामी विजेता उपविजेता खेलाडीलाई पुरस्कार वितरण गर्ने प्रमुख अतिथि थिए, तेन्जिङ नोर्गे शेर्पा । उनी त्यो बेला सबैभन्दा ठूलो सेलिब्रेटी थिए । चारैतर्फ उनको चर्चा थियो, किनभने उनी सर्वोच्च शिखर सगरमाथाको सफल आरोहण गरेर फर्केको धेरै भएको भएको थिएन । उनको नाममा गीत पनि बनेको थियो ।
तेन्जिङ नोर्गेको हातबाट पुरस्कार पाएकोमा हामीलाई असाध्यै गर्व लागेको थियो । पछि पनि स्कुलबाट वर्षमा एक दुई वटा प्रतियोगिता खेल्ने क्रम जारी रह्यो ।
गीतमा भन्ने गरिएको थियो, ‘हाम्रा तेन्जिङ नोर्गे शेर्पाले चढ्यो हिमाल ।’ सायद तेन्जिङ नोर्गे शेर्पाले नेपालमा कहीं कतै पुरस्कार वितरण गरेको पनि त्यो पहिलो पटक हुनुपर्छ । यो प्रतियोगिता हुँदा सानो टुँडिखेलमा रेलका दुई डब्बा राखिएको थियो । त्यसकै अगाडि खेल भएको थियो । पाहुना दर्शक जतिले तिनै रेलका डब्बामा बसेर खेल हेरेका थिए । रेलका ती डब्बालाई ग्यालरीको रूपमा प्रयोग गरिएको थियो । मैले खेलेको पहिलो ठूलो र आधिकारिक प्रतियोगिता यही हो ।
तेन्जिङ नोर्गेको हातबाट पुरस्कार पाएकोमा हामीलाई असाध्यै गर्व लागेको थियो । पछि पनि स्कुलबाट वर्षमा एक दुई वटा प्रतियोगिता खेल्ने क्रम जारी रह्यो । एकाएक स्कुलबाट फुटबल प्रतियोगितामा खेल्ने क्रम रोकियो । यसको कारण थियो, फुटबल हुने बित्तिकै जहाँ पनि झगडा हुने । खेल हुँदा छेउमै दर्शक हुने गर्थे । पराजित टिमका समर्थकको पहिलो काम नै झगडा गर्ने हुन्थ्यो । केही सानो घटना भयो कि दर्शक साह्रै रिसाउने गर्थे । एक प्रकारले फुटबल हुँदा झगडा हुनु अत्यन्त सामान्य घटना मानिन्थ्यो ।
मैले सेन्ट जेभियर्सबाट क्याम्ब्रिज जाँच दिएको २०२० सालमा हो । यो इङ्ल्यान्ड बोर्डकै जाँच थियो । यसलाई पास गरेपछि मैले अमृत साइन्स क्याम्पस (अस्कल)बाट आईएस्सी पढें । तर पढाइ भने लामो समय चलेन, बीचमै छाडें । यसको कारण थियो, म पूर्णतः खेलकुदमै लाग्ने निर्णयमा पुग्नु । यो मेरो जीवनको एउटा निर्णायक मोड थियो । मलाई भारतको नेसनल इन्स्टिच्युट अफ स्पोर्टस पटियालामा खेलकुद प्रशिक्षकमा डिप्लोमा गर्ने अवसर प्राप्त भयो । हामी त्यहाँ अध्ययन गर्न पाउने सर्वसाधारणका तर्फबाट पहिलो ब्याचका थियौं ।
म भर्खर १७/१८ वर्षकै थिएँ । त्यसभन्दा अगाडि ललितपुरकै एउटा टिमले ‘बी’ डिभिजनसम्म खेलेको थाहा छ, तर मलाई नाम सम्झना छैन । यसले धेरै लामो समय खेलेन ।
हामी चार जना पटियाला गयौं । त्यसमा फुटबलबाट म र धिरेन्द्र श्रेष्ठ थियौं । उहाँलाई सबैले चिन्ने भनेको केदार दाइको नामले हो । एथलेटिक्सबाट लक्ष्मणविक्रम शाह र मधुशमशेर राणा । लक्ष्मणविक्रम मणि शाहका बुवा हुन् । यो हो, ०२६ सालको कुरा । यसबीच मैले फुटबल खेल्ने क्रम भने जारी राखें, पटियाला जानु अगाडिसम्म । मैले लिग फुटबल खेलिरहें र मेरो पहिलो आधिकारिक क्लब हो, फ्रेन्ड्स युनियन । मैले यो क्लबबाट ०२१, ०२२ र ०२३ सालमा सहिद स्मारक लिगको ‘ए’ डिभिजनमा खेलेको थिएँ ।
म भर्खर १७/१८ वर्षकै थिएँ । त्यसभन्दा अगाडि ललितपुरकै एउटा टिमले ‘बी’ डिभिजनसम्म खेलेको थाहा छ, तर मलाई नाम सम्झना छैन । यसले धेरै लामो समय खेलेन । माथिल्लो स्तरको फुटबलमा खेल्ने फ्रेन्ड्स युनियन नै ललितपुरको पहिलो ठूलो नाम हो भन्दा हुन्छ । हामीले ०२३ सालमा लिग उपाधि पनि जित्यौं । यसरी हामी फ्रेन्ड्स युनियन नेपालको माथिल्लो डिभिजनको लिग च्याम्पियन पनि भयो । यो पाटनको सबै ठूलो फुटबल क्लब हो भन्दा हुन्छ । यसलाई समर्थन र सहयोग गर्ने धेरै धाख्वाहरू हुन्थे ।
त्यसैले यसलाई धाख्वाहरूको क्लब पनि भनिन्थ्यो । यही टिमबाट खेल्ने दुई राम्रा खेलाडी पनि थिए । ती हुन् ज्ञानबहादुर धाख्वा र प्रेमकुमार धाख्वा । ज्ञानबहादुर भारतको सिलोङमा पढेर फर्केका थिए । उनलाई फुटबलको राम्रो ज्ञान थियो । त्यसैले उनीले हामीलाई फुटबल सिकाउने काम पनि गर्थे । त्यति बेला टिममा प्रशिक्षक राख्ने चलन भने बसिसकेको थिएन । ज्ञानबहादुर धाख्वा त्यो समयमै ग्य्राजुएसन सकाएर फर्केका थिए, त्यसैले उनी टिमका सिनियर खेलाडी अनि कप्तान थिए ।
जुन दिन दशरथ रंगशालमा फ्रेन्ड्स युनियन र विद्या व्यायाम मन्दिरबीच खेल हुन्थ्यो दर्शकदीर्घा पूर्णतः भरिन्थ्यो । पूरा ललितपुर हाम्रो एकलौटी समर्थक थियो ।
उनैले यसरी खेल्ने भनेर रणनीति तयार पार्थे । खेलाडी चयन गर्ने काम उनकै हुन्थ्यो । लिगमा पनि बरोबर झगडा भइरहन्थ्यो । मेरो आफ्नै खेलजीवन लामो रहेन । ०२३ सालपछि लिग आयोजनाको क्रम पनि टुटेको थियो । हामीले उपाधि जित्दा निर्णायक खेल विद्या व्यायाम मन्दिरविरुद्ध थियो । यो त्यो समयको सबैभन्दा राम्रो टिम थियो । नेपालकै राष्ट्रिय टिमभन्दा पनि हुने । विद्या व्यायाम मन्दिरका अधिकांश खेलाडी सिनियर थिए, हाम्रोमा भने अधिकांश खेलाडी जुनियर ।
जुन दिन दशरथ रंगशालमा फ्रेन्ड्स युनियन र विद्या व्यायाम मन्दिरबीच खेल हुन्थ्यो दर्शकदीर्घा पूर्णतः भरिन्थ्यो । पूरा ललितपुर हाम्रो एकलौटी समर्थक थियो । दुवै टिममा बाहिरका केही खेलाडी थिए । त्यो समय नेपालमा क्यासिनो खोल्ने काम भइसकेको थियो । त्यसमा काम गर्न दार्जलिङ, कालिङपोङ, सिक्किम र देहरादुनबाट नेपाल आउने चलन थियो । त्यसमध्ये केही खेलाडी पनि थिए । हाम्रो टिममा कालिङपोङका राजु राई नामका राम्रा खेलाडी थिए ।यसरी त्यही समय एक प्रकारले विदेशी खेलाडी खेलाउने चलन सुरु भइसकेको थियो भन्दा हुन्छ । त्यतिमात्र होइन, ती खेलाडीलाई पारिश्रमक दिने चलन सुरु भइसकेको थियो । भलै, त्यो पारिश्रमिक धेरै हुन्नथ्यो । एक प्रकारले सेमि-प्रोफेसनल स्थिति थियो । हामी स्थानीय खेलाडीले पारिश्रमक पाउने भन्ने हुँदैनथ्यो । त्यही बेला मैले पहिलो पटक बुट लगाएर खेलें । बुटको मूल्य १६/१७ रुपैयाँ हुन्थ्यो । बुटमा स्टड हुन्थ्यो नै । अनि यो बुट जति च्यातिए पनि सिलाएर नै खेल्ने क्रम जारी हुन्थ्यो । नयाँ फेरेर बुट किन्ने हैसियत कसैको थिएन । (क्रमशः)
