काठमाडौं । प्रधानमन्त्री थ्री नेसन्स कप फुटबलको फाइनलमा लाओसलाई हराउँदै नेपालले उपाधि जित्यो । फिफा डेको अवसरमा आयोजित प्रतियोगितामा नेपालसहित भुटान र लाओसले सहभागिता जनाएका थिए ।
अपराजित रहँदै उपाधि जित्नेक्रममा नेपालले लाओसलाई २-१ ले हरायो । विजेताको पुरस्कार वितरण प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल, राष्ट्रिय खेलकुद परिषद् (राखेप)का सदस्यसचिव टंकलाल घिसिङ र अखिल नेपाल फुटबल संघ (एन्फा)का पदाधिकारीले गरे । च्याम्पियन नेपालले ५ हजार अमेरिकी डलर प्राप्त गर्यो ।
उपाधिसँगै सदाझै खेलाडीले पुरस्कारको आस गरेका थिए । नेपाल सरकार वा एन्फाबाट पुरस्कार घोषणा हुने खेलाडीको विश्वास थियो । तर, खेलाडी र अफिसियलले सोचेजस्तो रहेन । यसपालि एन्फा पुरस्कार दिनबाट टाढियो । एन्फाले आफ्नो कोषबाट च्याम्पियन खेलाडीका लागि पुरस्कार दिने मनसाय नै बनाएन ।
‘एन्फाबाट आस गरेका थियौं । पछिल्लो समय खेलाडी पलायन क्रम रोकिएको छैन । पुरस्कार पाउँदा केही राहत अनुभव हुने थियो । तर, भएन,’ राष्ट्रिय टोलीका एक सदस्यले खेलाडी डटकमसँग गुनासो गरे ।
च्याम्पियन भएको भोलिपल्ट (चैत १८) मा एन्फा कार्यसमितिको आकस्मिक बैठक बस्यो । यद्यपि बहुमत सदस्यले बैठक फेरि पनि विधान विपरीत भएको भन्दै बहिष्कार गरे । एन्फाले भौतिक र भर्चुअल दुवै माध्यमबाट बैठक आह्वान गर्यो । तर, बहुमत सदस्यले उपस्थिति जनाएनन् । च्याम्पियन भएको भोलिपल्टै बैठक बोलाएपछि खेलाडी केही पुरस्कार पाउने आस गरेका थिए ।
लाचार, सत्ताभोगी र निरंकुश बन्दै गएको एन्फा नेतृत्वले खेलाडीलाई पुरस्कार प्रदान गर्नुको सट्टा माग्ने प्रवृत्ति देखाउँदै विभिन्न चार निर्णय गर्यो । तर, निर्णय पारित भएको विज्ञप्तिमा चारको सट्टा ६ माग राखिएको छ । ‘राखेप र सरकारसँग प्रतियोगिताको घोषित पुरस्कार रकम उपलब्ध गराउन र विजेता खेलाडीका लागि पुरस्कार दिन माग’ गरिएको निर्णय सार्वजनिक गरेको छ ।
मुख्य प्रशिक्षक भिन्सेन्जो अल्बर्टाे एनेस आएपछि नेपाली टोलीले खेलेको यो पहिलो प्रतियोगिता हो । तर, इटालियन नागरिक अल्बर्टाेको श्रम स्वीकृति नहुनु र प्रतियोगितामा आफूभन्दा कमजोर टोलीलाई आमन्त्रण गरेका कारण एन्फा र प्रतियोगिताको आलोचनामात्रै बढी भयो । तर, खेलाडीको बढ्दो विदेश पलायनमा युवा खेलाडीको आगमनसँगै नेपाली टोलीको मनोबल भने उच्च देखियो ।
अघिल्लो वर्षसमेत एन्फाले यस्तै थ्री नेसन्स कप आयोजना गरेको थियो । बंगलादेश र किर्गिस्तानको यु-२३ टोलीको सहभागिता थियो । फाइनलमा बंगलादेशलाई २-१ ले हराउँदै नेपाल च्याम्पियन भयो । गोलकर्ता थिए विशाल राई र संजोक राई । हाल दुवै अस्ट्रेलिया पुगेका छन् ।
यस उपाधिसँगै एन्फा र सरकारले खेलाडीका लागि पुरस्कार घोषणा गर्यो । एन्फाले जनही एक लाख र सरकारले जनही तीन लाख दिने निर्णय गरेको थियो । सरकारले सबै पुरस्कार रकम उपलब्ध गराउँदा एन्फाले अझै खेलाडीको आधा घोषित पुरस्कार दिन सकेको छैन ।
यस्ता उदाहरणको सुचि अझै लामो छ । एन्फाले यसरी खेलाडीलाई घोषित पुरस्कार सन् २०१९ बाट दिन सकेको छैन । चार वर्षमा नेतृत्व परिवर्तन हुँदा घोषित पुरस्कार आउने नेतृत्वले नदिने र रोकिँदै जाने विकराल रुप बढेको छ । जसको चपेटामा खेलाडी पर्दै गएका छन् । सन् २०१९ मा नेपाली यु-१९ पुरुष टोलीले भुटानमा दक्षिण एसियाली फुटबल महासंघ (साफ) च्याम्पियनसिप उपाधि जितेको थियो ।
कप्तान अर्पण कार्कीसँगै टोलीका खेलाडीले घोषित दुई लाख पुरस्कार पाउनुपर्ने लिखित हस्ताक्षर एन्फामा बुझाए । तर, नेतृत्वले त्यो पुरस्कार दिने निर्णय गरेन । त्यही साफ यु-१९ च्याम्पियन टोलीका आधा दर्जन खेलाडी अस्ट्रेलिया पुगे । सन् २०१९ नेपालमा आयोजना भएको १३औं दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) को पुरुष तथा महिला टोलीले हालसम्म घोषित पुरस्कार पाएका छैनन् ।
आफैंले घोषणा गरेको पुरस्कार दिन नसकेपछि एन्फाले यसपालि पुरस्कार घोषणा गर्नै सकेन । नेपाली फुटबलको सर्वोच्च निकाय राखेप र सरकारको मुख ताक्ने प्रयासमा छ । ‘खेलाडीको घोषित रकम पहिल्यैबाट बाँकी राखिएको छ । धेरै प्रतियोगिताको दिन बाँकी भइसक्यो,’ एन्फाका वरिष्ठ उपाध्यक्ष वीरबहादुर खड्का स्वीकार्छन् ।
वरिष्ठ उपाध्यक्ष खड्का एन्फाको आन्तरिक स्रोत नभएकाले बाँकी पुरस्कार हस्तान्तरण गर्न नसकेको लाचारी व्यक्त गर्छन । ‘एन्फाको आन्तरिक स्रोत छैन । त्यसैले धेरै घोषित पुरस्कार दिन बाँकी छ । आन्तरिक स्रोत जुटेपछि हामी सबै पुरस्कार चुक्ता गर्छौं,’ खड्का भन्छन् ।
चुनावमा विकास र सुशासनका ठूल्ठुला कुरा गरेर नेतृत्व हत्याए पनि फुटबल विकासका लागि आन्तरिक रुपमा सुको जुटाउन नसकेका कारण एन्फा यसपालि पुरस्कार घोषणा गर्न पछाडि सरेको हो । खड्काका अनुसार थ्री नेसन्स कपमा जितेको ५ हजार डलर भने सोझै खेलाडीको खातामा जानेछ ।
पुरस्कारमात्रै हैन, एन्फाले अभ्यास र विदेश भ्रमणमा जाँदा खेलाडीका लागि भत्ता छुट्याउँदै आएको थियो । भत्ता नदिएको पनि वर्षौ भइसकेको छ । महिला तथा पुरुष दुवैको भत्तासमेत कति बाँकी छ ? एन्फाले अब लेखाजोखा गर्न नसक्ने अवस्थामा पुगिसकेको छ । खेलाडीको गुनासो छ, ‘पुरस्कार राशि त हात परेको छैन । अब, भत्ताको बारेमा के भन्नु । लेखाजोखा नै छैन,’ एक महिला खेलाडी भन्छिन् ।
पुरुष खेलाडीले थ्री नेसन्स कप जितेको ५० हजार पाएका छैनन् । पुरस्कार रकम दिने भनेको त्यो भाषणमै सीमित भएको छ । १३औं सागमा स्वर्ण पदक जित्दा ५ लाख दिने भनेको त्यो समेत पाएका छैनन् । यसैगरी पाकिस्तान र बंगलादेशसँग खेल्दा खेलाडीले आफै किनेको बुटका रकम अहिलेसम्म पाएका छैनन् । महिला टोलीले विराटनगरमा साफ च्याम्पियनसिपमा उपविजेता भए पनि दिने भनिएको १ लाख रुपैयाँ पाएका छैनन् । १३औं सागमा एक लाख ५० हजारमध्ये एक लाख अझै पाएका छैनन् ।
महिला टोलीले दशरथ रंगशालामा भएको साफमा उपविजेता हुँदा पुरस्कार नै पाएनन् । साफ च्याम्पियनसिप तथा उज्वेकिस्तानमा प्रतियोगिता खेल्दा र भारतमा दुई मैत्रीपूर्ण खेल्दाको भत्ता पाएका छैनन् । साथै चार महिनादेखि पारिश्रमिकसमेत पाएका छैनन् ।
आर्थिक रुपमा एन्फा टाट पल्टिइसकेका कारण पुरस्कार र भत्ताहरु दिन नसकेको एक वरिष्ठ पदाधिकारी स्वीकार्छन । भन्छन्, ‘कर्मचारीलाई नियमित तलब दिन सकिएको छैन । एन्फा टाट पल्टिइसकेको छ । आर्थिक समस्याकै कारण यसपाली बी र सी डिभिजन लिग गर्न नसकिने अवस्था छ । सुरु गरिसकेको ए डिभिजन लिग सम्पन्न गर्न पनि गाह्रो छ । क्लबलाई दिनुपर्ने दोस्रो किस्ताको तयारी रकम दिनसमेत पैसा छैन ।’
यता, पुरस्कार अधुरो रहँदा पाउनुपर्ने खेलाडी भने अधिकांश विदेशिसकेका छन् । १३औं सागका स्वर्ण पदक विजेता सुजल श्रेष्ठ, अभिषेक रिजाल, सुमन अर्याल, सुनील बल, मिक्छेन तामाङ, नितिन थापा, तेज तामाङलगायत खेलाडी अस्ट्रेलिया पुगेका छन् । यी बाहेक पाकिस्तान र बंगलादेशविरुद्ध खेलेका विशाल राई, दिनेश राजवंशी, रेजिन धिमाल, रितिक खड्का, पुजन उपरकोटी, गौतम श्रेष्ठ भने भत्ता अधुरो राख्दै अस्ट्रेलियाको उडान भरेका थिए ।
खेलाडीको भत्ता र घोषित पुरस्कार बाँकी हरँदा नेतृत्वसँग भने कुनै योजना छैन । जारी सहिद स्मारक लिगसमेत लथालिंग देखिएको छ । शीर्ष डिभिजन लिगबाट लाभ लिने मनसायमै नेतृत्व छैन । बहुमत सदस्य जुटाउनमै नेतृत्वको ध्यान छ । बरू खेलाडीको भत्ता र पुरस्कार उपलब्ध नहोस्, केही सदस्यलाई रातारात आफ्नो पक्षमा पार्न विदेश भ्रमण गराउने नेतृत्वले योजना बनाएको छ ।
