काठमाडौं । नेपालमा भलिबल राष्ट्रिय खेलको रूपमा परिचित नै छ । नेपाल सरकारले २०७४ जेठ ८ गते भलिबललाई राष्ट्रिय खेल घोषणा गरेको थियो । भलिबल मन नपराउने सायदै होला । स्कुलमा होस् या कलेजमा सबैले कुनै न कुनै उमेरमा भलिबल खेलेकै हुन्छन् । नेपालमा पनि भलिबलप्रतिको ‘क्रेज’ उतिकै मात्रामा पाइन्छ । भलिबलप्रतिको मोह पुरुषमात्र नभएर महिलाप्रति पनि उत्तिकै देख्न सकिन्छ ।
नेपालमा महिला भलिबलको आगमन भएको दशक नै बितिसक्यो । भलिबलमा महिला सहभागिताले छुट्टै आयाम थपेको छ । महिला भलिबललाई उजागर गर्दै दर्शकको मनमस्तिष्कमा बस्न सफल क्लब हो होङ्वान्जी न्यु डायमन्ड युथ स्पोटर्स क्लब । कुमार राईले न्यु डायमन्डको प्रशिक्षकको जिम्मेवारी निर्वाह गरिरहेका छन् । उनले विभिन्न जिल्लाबाट महिला खेलाडी पहिचान गरी न्यु डायमन्डमा प्रशिक्षणसहित पठनपाठनको व्यवस्था मिलाइरहेका छन् ।
२०७६ साल असोज महिनामा उनी १५ दिनका लागि भलिबलको प्रशिक्षण दिन पूर्वी रुकुम जाँदा दसैं नवमीको दिन परेकाले गाडी बन्द थियो । उनी उतै बस्नसपर्ने भयो । आफ्नै घरमा बस्ने ललिता (नाथ) को आग्रहलाई उनले नकार्न सकेनन् । ललिताको घर रुकुम पश्चिम हो । ललितालाई पनि उनले नै प्रशिक्षण दिएका थिए ।
संयोगले ललिताको कान्छा काकाको छोरी प्रगति नाथ पनि त्यहाँ आएकी थिइन् । कुमार गुरुको खेलकुद नजर प्रगतिमाथि परिहाल्यो । हेर्दा अग्लो कदकी उनी ठ्याक्कै भलिबल खेलाडी बन्न लायककी थिइन् । कुमार गुरुको चिनजान ललिताको परिवारसँग पहिलेदेखि नै थियो । प्रगतिलाई पनि आफूले काठमाडौं लैजान चाहेको बताए । तर, प्रगतिको परिवारले उक्त प्रस्ताव सहजै अस्वीकार गरेका थिए ।
प्रशिक्षक राईले सुनाए, ‘प्रगतिको परिवार म माथि आर्थिक बोझ थप्न चाहँदैन थियो । तर, प्रगतिको भने भलिबल खेलाडी बन्ने चाहना थियो । त्यसैले उनको सोचअगाडि परिवारको जोड चलेन । मैले प्रगतिको परिवारलाई कन्भिन्स गरें । प्रगति २०७६ साल कात्तिकपछि काठमाडौं आइन् ।’ त्यसलगत्तै नेपालमा कोरोना भाइरस (कोभिड-१९) को महामारी तीव्र रूपमा फैलिएपछि देश नै लकडाउनमा गयो । तथापि प्रगतिले भने लकडाउनको भरपूर सदुपयोग गरेर न्यु डायमन्ड रहेर आफूलाई भलिबलमा निखारिन् ।
‘प्रगतिले चनाखो भएर खेल्नु आवश्यक छ । उनीसँग राम्रो खेल्ने क्षमता छ । अलिकति मिहिनेत गरेर खेले भोलिका दिनमा देशलाई राम्रो योगदान दिनेमा दुईमत नै छैन,’ प्रशिक्षक राईले उनको क्षमताबारे सुनाए ।
यसपालि न्यु डायमन्ड क्लब सातौं एनभिए महिला तथा पुरुष राष्ट्रिय च्याम्पियनसिपमा उपविजेतामा सीमित रह्यो । टोली साबिक विजेता हो । त्रिपुरेश्वरस्थित राष्ट्रिय खेलकुद परिषद (राखेप)को कभर्डहलमा भएको रोमाञ्चक फाइनल भिडन्तमा न्यु डायमन्ड विभागीय टोली नेपाल पुलिस क्लबसँग ३-२ को सेटमा पराजित भएको थियो ।
पहिलो सेटमा २५-२२ ले आफ्नो पक्षमा पारेको न्यु डायमन्ड दोस्रो सेट २५-१७ ले गुमायो । तेस्रो सेट २५-२७ ले न्यु डायमन्ड जित्यो । तर चौथो सेट २५-१९ ले पुलिसलाई सुम्पेपछि खेल २-२ को बराबरी स्थितिमा अगाडि बढ्यो । पाँचौं तथा निर्णायक सेटमा पुलिसले १५-११ ले बाजी मार्दै उपाधि कब्जा गरेको हो । यो पुलिसले दशकपछि जितेको उपाधि हो ।
न्यु डायमन्डले आफ्नो महत्त्वपूर्ण खेलमा अनुभवी कप्तान ललिता नाथलाई बेन्चमा राखेर अग्लो कदकी सुमित्रा रेग्मीलाई खेलाएको थियो । ललिता चोटबाट गुज्रिँदा सुमित्रा उचाइ बढी भएकै कारण प्रशिक्षक राईको रोजाइमा परेकी थिइन् ।
ललिताकै बहिनी प्रगति नाथले प्रशिक्षकको दिएको सेटरको जिम्मेवारी उत्कृष्ट रूपमा निर्वाह गरिन् । यद्यपी सुरुवाती दिनहरूमा प्रगतिलाई स्पाइकरको पोजिसनमा खेलाइएको थियो । तर, महिला राष्ट्रिय भलिबलका कप्तान अरुणा शाहीले न्यु डायमन्ड छाडेसँगै सेटरको पोजिसन खाली भयो । त्यसपछि प्रगतिलाई सेटरको रूपमा खेलाउन थालिएको हो ।
मध्यमवर्गीय परिवारमा हुर्किएकी प्रगति सबैको साथ र मायाकै कारण भलिबलमा लाग्न थप हौसला मिलेको बताउँछिन् । प्रगतिलाई आमाबुवा, दिदीबहिनी, भाइ, हजुरआमा सबैको साथ छ । सानैदेखि भलिबलमा लाग्ने रूचि खासै नभए पनि विस्तारै भलिबलप्रति मोह जाग्दै गएको हो । उनले पढाइ पनि खेलसँगै अघि बढाउँदै आएकी छन् ।
भलिबल खेलेर आफूलाई चिनाउने प्रगतिको एउटै लक्ष्य छ । उनी भन्छिन्, ‘घरपरिवारको साथ मिलेकै छ । अझै मिहिनेत गर्देै आफूलाई राष्ट्रिय टोलीमा स्थान बनाउनुु छ । राष्ट्रका लागि खेल्न चाहन्छु । म कक्षा १० मा पढिरहेको छु । पढाइसँगै खेल अगाडि बढाइरहेको छु । विस्तारै यात्रा सुरु गर्दै छु । अझै आफूलाई अब्बल बनाउँदै लैजान कोसिस गर्ने छु ।’
प्रशिक्षक कुमार राईले भलिबल खेलाडी बन्ने खुबी प्रगतिमा देखेपछि १४ वर्षको उमेरमा उनलाई न्यु डायमन्ड क्लबमा आबद्ध गराए । उनले पहिलो पटक न्यु डायमन्डबाट पोखरामा टाइगर कप खेलेकी थिइन् । त्यसपछि विभिन्न प्रतियोगिता खेल्दै अझै आफूलाई सवल पारिरहेकी छन् । गत वर्ष न्यु डायमन्ड एनभिए महिला तथा पुरुष राष्ट्रिय भलिबल च्याम्पियनसिपको महिलातर्फ च्याम्पियन बनेको थियो ।
करिब तीन वर्षपछि न्यु डायमन्ड च्याम्पियन बन्दा प्रगति पनि टोलीकी महत्त्वपूर्ण सदस्य थिइन् । यसपालि डायमन्डले उपविजेतामै चित्त बुझाए पनि प्रगतिले आफूलाई अब्बल साबित गर्न कहीँकतै चुकिनन् ।
पोखरामा अहिले भइरहेको तेस्रो टाइगर कप आमन्त्रित खुला च्याम्पियनसिप भलिबलको सेमिफाइनलबाटै प्रगतिसम्मिलित न्यु डायमन्ड टिम बाहिरिइसकेको छ । दोस्रो सेमिफाइनलमा विभागीय टोली आर्मीसँग न्यु डायमन्ड ३-१ को सेटमा पराजित भएको थियो ।
