सुपरस्टार ब्याटर विराट कोहलीले सात वर्ष भारतीय टेस्ट टोलीको कप्तानी सम्हाले । यसबीचमा उनले कयौं पटक विवाद सामना गर्नुपर्यो । तर विवाद, कठिनाइ, आलोचना र प्रशंसा सहँदै भारतीय क्रिकेट टोलीलाई अभूतपूर्व उचाइमा पुर्याए अनि कप्तानीबाट विश्राम लिएका छन् ।
कप्तानी सम्हाल्दा टेस्ट वरीयताको सातौं स्थानमा रहेको भारतीय टोलीलाई कोहलीले शीर्षस्थानमा पुर्याए । त्यतिमात्रै होइन, आफ्नै कप्तानीमा उनले सन् २०१९ मा पहिलो पटक अस्ट्रेलियाविरुद्ध उसैको मैदानमा भारतलाई टेस्ट शृंखलासमेत जिताउन सफल भए ।
तर, भारतीय टोलीले २०२० मा भएको न्युजिल्यान्डविरुद्धको शृंखला २-० ले गुमायो । गत वर्ष पनि विश्व टेस्ट च्याम्पियनसिपको फाइलनमा न्युजिल्यान्डसँग निराश बन्नुपरेको थियो ।
गत साता केपटाउनमा सम्पन्न टेस्टका दौरान स्टम्प माइक्रोफोनमा डीआरएस निर्णयप्रति उनले आक्रोश पोखिरहेको सुनियो । तीन टेस्टको शृंखलामा भारत २-१ ले पराजित भएको थियो ।
कोहली सन् २०१४ मा भारतीय टेस्ट टोलीको कप्तानमा नियुक्त भएका थिए । र, त्यसको तीन वर्षपछि कोहलीले क्रिकेटका तीनै संरचनामा भारतीय टोलीको नेतृत्व सम्हाले । उनीमाथि भारतलाई दुई पटकको विश्वकप जिताएका महेन्द्रसिंह धोनीको विरासत थाम्ने ठूलो जिम्मेवारी र चुनौती थियो ।
तर, दिल्लीका मध्यमवर्गीय परिवारका कोहलीले ‘रिसाहा स्वभाव’ र स्तरीय ब्याटिङका कारण विश्व क्रिकेटका महान् हस्ती सचिन तेन्दुलकरसँग तुलना हुँदै नाम कमाएका थिए ।
अस्ट्रेलियाविरुद्धको टेस्ट शृंखलाको जितले क्रिकेटको सबैभन्दा लामो ढाँचामा उनको नेतृत्व कौशललाई स्पष्ट दर्शायो ।
भारतीय मिडियाबाट ‘कि¨ कोहली’को उपनाम पाएका कोहलीकै कप्तानीमा भारतले खेलेका ६८ टेस्टमध्ये ४० मा जित र १७ खेलमा हारको नतिजा निकाल्यो । यो कुनै पनि भारतीय टेस्ट कप्तानले निकालेको सबैभन्दा धेरै जित हो । कोहलीको यो सफलता भारतीय क्रिकेट इतिहासमा स्वर्ण अक्षरले लेखिएको छ ।
‘विराट तिमी आफ्नो शिर ठाडो पारेर जान सक्छौं । कप्तानका रूपमा तिमीले जति सफलता हात पारेका छौं, त्यो निकै कमैले मात्र प्राप्त गर्छन् । पक्कै पनि तिमी भारतको सबैभन्दा आक्रामक र सफल कप्तान,’ भारतीय पूर्वकप्तान तथा प्रशिक्षक रवि शास्त्री भन्छन् ।
तर, भारतलाई सीमित ओभरको विश्वकप उपाधि दिलाउन नसकेका कोहलीमाथि यही पक्ष आलोचकका लागि प्रमुख ‘आलोचना साध्य’ बन्यो ।
गत वर्ष सम्पन्न ट्वान्टी-२० विश्वकपको सेमिफाइनलमा स्थान बनाउन नसकेपछि भारतीय क्रिकेट नियन्त्रण बोर्ड (बिसिसिआई) का प्रमुख सौरभ गांगुलीले ‘सबैभन्दा कमजोर’ प्रदर्शन भएको टिप्पणी गरेका थिए ।
यद्यपि कोहलीले त्यतिबेला मौन बस्नु नै उचित सम्झिए । प्रतियोगितापछि उनले कप्तानी जिम्मेवारी छाडे । त्यसको केही समयपछि कोहलीलाई एकदिवसीय कप्तानको जिम्मेवारीबाट पनि हटाइएको थियो । एकदिवसीयको कप्तानी रोहित शर्मालाई सुम्पिएको थियो ।
सन् २०१९ मा सम्पन्न एकदिवसीय विश्वकपको सेमिफाइनलमा न्युजिल्यान्डसँग पराजित भएपछि कोहलीले ‘४५ मिनेट भाग्यले साथ नदिँदा बाहिरिनुपरेको’ बताएका थिए ।
तर, ट्वान्टी-२० विश्वकपमा कट्टर प्रतिद्वन्द्वी पाकिस्तान र न्युजिल्यान्डसँग पराजित भएपछि कोहलीसँग रहेको थोरै प्रतिरक्षा सम्भावना पनि सकिएको थियो ।
९९ अविजित
कोहलीले आफ्नो आक्रामक ब्याटिङका साथ भारतीय टोलीको नेतृत्व सम्हालेका थिए । उनी मैदानमा आफूलाई प्रमाणित गर्न कहिल्यै लजाएनन् ।
र, सन्की स्वभावका कोहलीको ‘अन द ग्राउन्ड’ सम्बन्ध कसैसँग राम्रो बनेन पनि । कोहलीले चेन्नईमा अस्ट्रेलियाविरुद्धको एकदिवसीयमा तत्कालीन अस्ट्रेलियन कप्तान स्टिभ स्मिथमाथि ‘चिट’ गरेको आरोप लगाइदिए । स्मिथले अस्ट्रेलियन बलर मार्कस स्टोइनिसले फालेको बलमा भुवनेश्वर कुमारको प्याडमा लागेको भन्दै डिआरएस रिभ्यू लिएका थिए । रिभ्यू लिने क्रममा उनले आफ्नो ड्रेसिङ रूमतिर हेरेको भन्दै कोहलीले ‘चिट’ गरेको आरोप लगाएका हुन् ।आफ्नो फिटनेस स्तरलाई ‘नेक्स लेभल’ बनाएका कोहलीले भारतीय टोलीलाई तीव्र गतिका बलर टोली बनाए । कोहलीकै नेतृत्वमा मोहम्मद सामी, मोहम्मद सिराज, जसप्रित बुमराह, उमेश यादव र इशान्त शर्मा विश्व क्रिकेटमा चर्चित नाम बने ।
कोहलीले अहिले अर्को महिना श्रीलंकाविरुद्ध आफ्नो १००औैं टेस्ट खेल्ने तयारी गरिरहेका छन् । निकै खराब लयबाट गुज्रिइरहेका कोहली अब भने आफ्नो ब्याटिङ फर्मलाई पुरानै लयमा फर्काउने लक्ष्यमा हुनेछन् ।
‘सात वर्षमा प्रत्येक दिन अथक मिहिनेत, कठोर भोगाइहरू रहे,’ उनले ट्वीटरमा लेखेका छन्, ‘मैले आफ्नो कर्तव्य इमानदारीका साथ निभाएको छु र यसमा कुनै कसर बाँकी राखेको छैन ।’
